(ភ្នំពេញ)៖ ការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតំណាងរាស្ត្រ អាណត្តិទី០៦ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨។ អាណត្តិនេះ អាសនៈរដ្ឋសភាត្រូវបានបង្កើនឡើង២ថែមទៀតនៅខេត្តព្រះសីហនុ ដែលធ្វើឱ្យអាសនៈសរុបកើនដល់១២៥។ មានគណបក្សនយោបាយចំនួន២០ បានចូលរួមប្រកួតប្រជែង និងមានប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមបោះឆ្នោតសរុប ៦,៩៤៦,១៦៤នាក់ ស្មើនឹង៨២.៨៩ភាគរយ នៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតទាំងអស់ ៨,៣៨០,២១៧នាក់ ក្នុងនោះមានតែសន្លឹកឆ្នោតចំនួន ៦,៣៤៩,៣៨៩ប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសន្លឹកឆ្នោតបានការ។

បើទោះបីជាដឹងលទ្ធផលសំឡេងឆ្នោតក៏ដោយ ប៉ុន្តែរហូតដល់ពេលនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) នៅមិនទាន់បង្ហាញអំពីចំនួនបឋម ឬផ្លូវការ នៃចំនួនអាសនៈដែលគណបក្សនីមួយៗទទួលបាននៅឡើយទេ ដោយទុកពេលធ្វើការគណនាតាមរូបមន្តដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ហើយសន្យាប្រកាសលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន នៅថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ និងប្រកាសជាផ្លូវការ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ ប្រសិនណាបើពុំមានពាក្យបណ្តឹងតវ៉ាចំពោះការបោះឆ្នោតទេនោះ។

តើការគណនារកចំនួនអាសនៈរដ្ឋសភា សម្រាប់គណបក្សនីមួយៗធ្វើឡើងដោយវិធីណា? មានប៉ុន្មានដំណាក់កាល?​​ Fresh News សូមលើកយកច្បាប់មកធ្វើការបង្ហាញដូចតទៅ៖

ការកំណត់ចំនួនអាសនៈ របស់គណបក្សនយោបាយ​នៅក្នុងរដ្ឋសភា ត្រូវអនុវត្តទៅតាមមាត្រា១៣៥ នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត ដែលមណ្ឌលនីមួយៗត្រូវអនុវត្តតាមរូបមន្តជាជំហានៗដូចជា ១. កំណត់ចំនួន «កូតានៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុងមួយអាសនៈ» សម្រាប់មណ្ឌលនីមួយៗដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ២. ការកំណត់ចំនួន «អាសនៈបឋម» ដែលគណបក្សនីមួយៗទទួលបានក្នុងមណ្ឌលនីមួយៗ ៣. ការបែងចែកចំនួនអាសនៈដែលនៅសល់ក្នុងមណ្ឌលបោះឆ្នោត តាមមធ្យមភាគខ្ពស់ជាងគេជាដើម។

* ការគណនាក្នុងជំហានទី១៖ ការកំណត់ចំនួន «កូតានៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុងមួយអាសនៈ»។ ដំណាក់កាលនេះគេត្រូវរក «កូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ» ឬតម្លៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ នៅតាមមណ្ឌលបោះឆ្នោតនីមួយៗ ដែលមណ្ឌលបោះឆ្នោតទាំងអស់នឹងមានតម្លៃនេះមិនដូចគ្នាទេ។ កូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ» ឬតម្លៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ មានន័យថា តើ១អាសនៈនៅក្នុងមណ្ឌលបោះឆ្នោត ស្មើនឹងសន្លឹកឆ្នោតចំនួនប៉ុន្មាន។ ដើម្បីរកតម្លៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈនេះ គេត្រូវយកចំនួនសន្លឹកឆ្នោតបានការសរុបនៅក្នុងមណ្ឌលបោះឆ្នោតនោះ ចែកនឹងចំនួនអាសនៈកំណត់នៅក្នុងមណ្ឌលបោះឆ្នោតនោះ ដោយមិនគិតពីសំណល់ចែក។

រូមមន្តនៃការគណនាក្នុងជំហានទី១ គឺ៖ កូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ = (សន្លឹកឆ្នោតបានការក្នុងមណ្ឌល៖ អាសនៈសរុបនៅក្នុងមណ្ឌល)

ឧទាហរណ៍ដូចជា បើនៅក្នុងមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ មានអាសនៈសរុបចំនួន១២ ហើយសន្លឹកបានការក្រោយការបោះឆ្នោតមានចំនួន ៥៨៩,០២៧ នោះតម្លៃ ឬកូតានៃសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈសម្រាប់រាជធានីភ្នំពេញ គឺស្មើនឹង ៥៨៩,០២៧ ចែកនឹង១២ ដែលស្មើនឹងមានចំនួន ៤៩,០៨៥។ ដូច្នេះ តម្លៃ ឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈសម្រាប់មណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ នៅជុំទី១គឺ ៤៩,០៨៥សំឡេង។

* ជំហានទី២៖ បន្ទាប់ពីរកឃើញ តម្លៃ ឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈសម្រាប់មណ្ឌលបោះឆ្នោត នៅជុំទី១ហើយនោះ គឺត្រូវអនុវត្តតាមជំហានទី២ ដែលត្រូវគណនារកចំនួនអាសនៈបឋមរបស់គណបក្សនីមួយៗ ដែលទទួលបាននេះសិន។ ការគណនារកចំនួនអាសនៈបឋមរបស់គណបក្សនីមួយៗ គឺអាស្រ័យលើសំឡេងឆ្នោតបានការ ដែលគណបក្សនយោបាយនីមួយៗក្នុងមណ្ឌលនោះទទួលបាន ដោយយកចំនួន សន្លឹកឆ្នោតបានការសរុបដែលគណបក្សនីមួយៗក្នុងមណ្ឌលនោះទទួលបាន ចែកនឹងចំនួនតម្លៃឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈសម្រាប់មណ្ឌលបោះឆ្នោតនោះ។

រូបមន្តគឺ៖ អាសនៈបឋម= (ចំនួនសន្លឹកឆ្នោតដែលបានបោះឲ្យគណបក្សមួយ ៖ កូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុងមួយអាសនៈ)

ឧទាហរណ៍៖ ប្រសិនបើនៅក្នុងមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ CPP ទទួលបានសំឡេងគាំទ្រសរុប ៤៥៩,៤៩៤នោះ។ ដើម្បីកំណត់អាសនៈបឋមរបស់ CPP គេត្រូវយកសំឡេង ៤៥៩,៤៩៤នេះ ទៅចែកនឹង ៤៩,០៨៥ ដែលជាតម្លៃ​ឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈនៅក្នុងមណ្ឌលភ្នំពេញ ដោយមិនគិតពីសំណល់ចែក។ ដូច្នេះបន្ទាប់ពីចែករួច គណបក្ស CPP ត្រូវទទួលបានអាសនៈបឋមចំនួន៩ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ចំណែកឯការរកចំនួនអាសនៈបឋមរបស់គណបក្សដទៃទៀតក្នុងមណ្ឌល គឺត្រូវអនុវត្តដូចគ្នា ដែលត្រូវយកសំឡេងសរុបរបស់បក្សនោះនៅមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ ចែកនឹង តម្លៃ​ឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈនៅក្នុងមណ្ឌលភ្នំពេញដូចគ្នា។ នេះមានន័យថា សម្រាប់តែនៅមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញនេះ បើបក្សណាមួយមានសំឡេងក្រោម តម្លៃ​ឬកូតាសន្លឹកឆ្នោតក្នុង១អាសនៈ (៤៩,០៨៥) នឹងមិនទទួលបានអាសនៈបឋមនេះទេ គឺត្រូវរង់ចាំពិនិត្យមើលការគណនានៅជុំទី៣បន្តទៀត។

* ជំហានទី៣៖ បន្ទាប់ពីគណនារកឃើញចំនួនអាសនៈបឋមជូនគណបក្សនីមួយៗហើយនោះ ប្រសិនបើមណ្ឌលណាមួយនៅសេសសល់អាសនៈពីការបែងចែកបឋមនេះ គេត្រូវធ្វើការបែកចែកឱ្យគណបក្សនយោបាយដែលមានមធ្យមភាគខ្ពស់ជាងគេបន្តទៀត ទោះបីជាគណបក្សនោះបានទទួលអាសនៈពីការបែកចែកជុំទី២ ឬមិនទាន់ទទួលបានក៏ដោយ។ ការគណនារក មធ្យមភាគខ្ពស់ជាងគេ សម្រាប់ការបែងចែកអាសនៈសេសសល់សម្រាប់ជុំទី៣នេះ គឺត្រូវរកចំនួន «មធ្យមភាគ» របស់គណបក្សនីមួយៗដែលទទួលបានសំឡេងឆ្នោតបានការ ដើម្បីយកមកប្រៀបធៀបគ្នា តាមរយៈការអនុវត្តរូបមន្តដូចខាងក្រោម៖

មធ្យមភាគគណបក្សមួយ = សំឡេងសន្លឹកឆ្នោតបានការរបស់គណបក្សមួយនោះ (ចែក) នឹងចំនួនអាសនៈរបស់បក្សដដែលនោះ + ១

ឧទាហរណ៍៖ ដើម្បីគណនាចំនួនមធ្យមភាគក្នុងជុំទី៣ ប្រសិនបើនៅមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ CPP ទទួលបានសំឡេងសន្លឹកឆ្នោតបានការ ៤៥៩,៤៩៤ និងទទួលបានអាសនៈពីការបែងចែកបឋម ៩អាសនៈ។ លើកនេះគេត្រូវយកសំឡេងសន្លឹកឆ្នោតបានការរបស់ CPP ចំនួន៤៥៩,៤៩៤នេះ ចែកនឹង១០អាសនៈវិញម្តង ដោយចំនួន១០អាសនៈ បានមកពីយក៩អាសនៈរបស់ CPP បូកនឹង១ថែមទៀតតាមច្បាប់កំណត់ ដែលធ្វើឱ្យចំនួនមធ្យមភាគរបស់ CPP ចុះមកចំនួន​៤៥,៩៤៩វិញ។ ហើយប្រសិនបើគណបក្សណាមួយ ក្នុងចំណោមគណបក្ស២០ មានមធ្យមភាគសន្លឹកឆ្នោតបានការលើសពីចំនួន (៤៥,៩៤៩) មានន័យថា (មានមធ្យមភាពលើសគេបំផុត) នឹងទទួលបានមួយអាសនៈ។

រូបម​ន្តបែងចែកមធ្យមភាគនេះ នឹងត្រូវអនុវត្តចំពោះគ្រប់គណបក្សនយោបាយ ដែលទទួលបានសំឡេងពីការបោះឆ្នោត។ បើសិនការបែងចែកក្នុងជុំទី៣នេះហើយ មណ្ឌលបោះឆ្នោតដដែលនោះ នៅតែសេសសល់អាសនៈទៀត គឺត្រូវអនុវត្តរូបមន្តនេះបន្តបន្ទាប់រហូតដល់អស់អាសនៈតែម្តង។ ឧទាហរណ៍បើសិនជា ក្រោយការបែកចែកជុំទី៣ហើយ CPP ទទួលបាន១០អាសនៈនោះ នៅពេលបែកចែកបន្តទៀតផលចែករបស់ ​CPP ត្រូវស្មើនឹងអាសនៈដែលខ្លួនមានបូក១បន្ថែម គឺស្មើនឹង ១០​+១ យកទៅចែកនឹងសន្លឹកឆ្នោតបានកររបស់ខ្លួន ដើម្បីរកឃើញមធ្យមភាគសម្រាប់ប្រៀបធៀបជាមួយគណបក្សដទៃ។

* សម្រាប់មណ្ឌលផ្សេងទៀតគឺអនុវត្តជាបន្តបន្ទាប់ដូចគ្នា៕