(ភ្នំពេញ)៖ ដូចសព្វមួយដង រាល់កិច្ចប្រជុំអន្តរជាតិធំៗតែងមានរឿងរ៉ាវក្រៅឆាកដែលខ្ញុំព្យាយាមចងក្រងត្រួសៗទុកចែកជូនជនរួមជាតិ ជាពិសេសសម្រាប់ប្អូនៗ ក្មួយៗដើម្បីស្វែងយល់និងជាចំណេះដឹងមួយផ្នែកលើវិស័យទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងការទូត។ កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ ប្រទេសឡាវឆ្នាំនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៨ ដល់ទី១១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤។ ជាកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំដោយមានការចូលរួមពីមេដឹកនាំមហាអំណាចធំៗដូចជា៖ អាម៉េរិក ចិន រុស្ស៊ី ឥណ្ឌា ជប៉ុន កាណាដា និងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ។ល។ តើកិច្ចប្រជុំលើកនេះ មានអ្វីខ្លះប្លែក សូមតាមដានដូចតទៅ?

^{ជ្រុងមួយនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន}

អវត្តមានមេដឹកនាំចំនួន៤រូប៖​ មេដឹកនាំបួនរូបអវត្តមាន ពីររូបមកពីក្រៅតំបន់អាស៊ាន គឺប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក លោក Joe Biden ដោយឱ្យរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស លោក Anthony Blinken មកជំនួសព្រោះអាម៉េរិកកំពុងត្រៀមរៀបចំបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ រីឯមេដឹកនាំមួយរូបទៀតមកពីរុស្ស៊ីដោយឱ្យលោក Sergey Lavrov រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសមកជំនួស។ សម្រាប់រុស្ស៊ី វាក្លាយជាទម្លាប់ទៅហើយដែលមេដឹកនាំកំពូល លោក Vladimir Putin ឬនាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់គាត់កម្រនឹងចូលរួមណាស់ហើយតែងបញ្ជូនលោក Lavrov មកជំនួស។ អាស៊ានមិនសូវសប្បាយចិត្តជាមួយលោក Putin ឡើយដោយសារតែអវត្តមានបែបនេះ។ ចំណែកឯមេដឹកនាំពីររូបទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដែលអវត្តមានដែរ គឺមីយ៉ាន់ម៉ាមានតែមន្រ្តីតំណាងមិនមានតំណែងនយោយបាយ, និងឥណ្ឌូនេស៊ីដែលមកជំនួសដោយអនុប្រធានាធិបតី លោក Ma'ruf Amin ព្រោះប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្ន លោក Joko Widodo ត្រូវចប់អាណត្តិ។ លោក Ma'ruf Amin ត្រូវបានគេកត់សម្គាល់ពីការអានបទអន្តរាគមតាមរបៀបមនុស្សចាស់ជំនាន់មុន នោះគឺយកម្រាមដៃបៀកទឹកមាត់ដើម្បីបើកទៅទំព័របន្ទាប់។

^{អនុប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ី លោក Ma'ruf Amin និងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស លោកស្រី Marsudi Retno}

លេចមុខមេដឹកនាំថ្មី៤រូប៖ នាយករដ្ឋមន្រ្តីទាំងបួនរួមមាន៖ លោក Shigeru Shiba (ជប៉ុន), លោក Christopher Luxon (នូវ៉ែលសេឡង់), លោក Lawrence Wong (សិង្ហបុរី វ័យ៥១ឆ្នាំ), និងលោកស្រី Paetongtarn Shinawatra (ថៃ វ័យ៣៧ឆ្នាំ)។ លោកស្រី Paetongtarn ជាមេដឹកនាំវ័យក្មេងជាងគេ ជាស្រ្តីតែម្នាក់គត់ហើយក៏ជាអ្នកឌីជីថលនិយមដ៏ទាន់សម័យ។ មានតែលោកស្រីម្នាក់គត់ដែលប្រើ Ipad អានបទអន្តរាគមនៅពេលដែលមេដឹកនាំដទៃទៀតអានលើក្រដាសធម្មតា។

^{លោកស្រី Paetongtarn Shinawatra}

ឥឡូវបែរមកនិយាយអំពីខ្លឹមសារនៃកិច្ចប្រជុំវិញម្តង រឿងដែលក្តៅជាងគេ គឺបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជម្លោះនៅមជ្ឈិមបូព៌ា និងសង្គ្រាមរុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែន។ មិនខុសពីកិច្ចប្រជុំប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនោះឡើយ មីយ៉ាន់ម៉ា រុស្ស៊ី និងចិន ត្រូវបានគេព្រួតគ្នាសំពងយ៉ាងចាស់ដៃ ហើយជានិច្ចកាល រុស្ស៊ី និងចិនតែងវេចសម្ពាយគម្ពីរពាក្យពេចន៍មកពីនាយដើម្បីទុកតតាំងជាមួយលោកខាងលិចដែលមានអាម៉េរិក កាណាដា អូស្រ្តាលី និងជប៉ុន ជាដើមដែលតែងប្រើពាក្យខ្លាំងៗនិងធ្ងន់ទៅលើរុស្ស៊ីនិងចិន។

តើពាក្យពេចន៍អ្វីទៅដែលថាខ្លាំងនោះ? នៅឯកិច្ចប្រជុំលើកនេះ អាម៉េរិកបានប្រើពាក្យ “សង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៉ីនៅអ៊ុយក្រែន” រីឯជាមួយចិនវិញ លោក Blinken ថ្លែងថា “យើងនៅតែមានការព្រួយបារម្ភអំពីសកម្មភាពដ៏គ្រោះថ្នាក់ និងខុសច្បាប់កាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់ចិននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលបានធ្វើឱ្យមនុស្សរងរបួស និងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់នាវាមកពីប្រទេសអាស៊ី និងផ្ទុយពីការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី”។ រុស្ស៊ី និងចិនយល់ថាការប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ទាំងនេះ បានដើរដល់បន្ទាត់ក្រហមរបស់ពួកគាត់ហើយ ដូច្នេះមិនអាចទទួលយកបានឡើយ។ រុស្ស៊ីនៅតែប្រកែកចង់ប្រើពាក្យរបស់ខ្លួនថាជា “ប្រតិបត្តិការយោធា” រីឯចិនតែងពោលពាក្យថា ចិននិងប្រទេសអាស៊ានកំពុងមាន “សុខដុមរមនា” ជាមួយគ្នា រួមទាំងប្រទេសបួនក្នុងអាស៊ានដែលកំពុងជជែកគ្នាលើបញ្ហាដែនទឹកនេះ។ ដោយសារតែភាពមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នាលើការប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍នេះហើយដែលធ្វើឱ្យឯកសារដ៏សំខាន់មួយត្រូវ “គាំងស្តូក” និងត្រូវបង្ខំចិត្តទម្លាក់ចោលតែម្តង នោះគឺសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា ហើយត្រូវដាក់ជំនួសមកវិញដោយសេចក្តីថ្លែងការដាច់ដោយឡែករបស់ប្រធានអាស៊ានដែលទើបតែចេញរួចនៅថ្ងៃទី១៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ (ពីរថ្ងៃក្រោយកិច្ចប្រជុំចប់)។

^{កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាម៉េរិក}

អ្វីជាប្រធានបទក្តៅជាងគេ? រឿងមីយ៉ាន់ម៉ាក្តៅជាងគេនៅឯកិច្ចប្រជុំរយៈពេល៤ថ្ងៃ។ វាជារឿងដែលជាប់ឯកត្តកម្មបីឆ្នាំជាប់គ្នាគិតចាប់ពីឆ្នាំ២០២១មក។ ស្ទើរតែគ្មានមេដឹកនាំប្រទេសណាមួយក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង១៨ មិនបានលើកពីបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ានោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញមេដឹកនាំទាំងនោះមិនត្រឹមតែលើកជាបញ្ហា ជាក្តីកង្វល់ប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងស្តីបន្ទោសដល់របបសឹកមីយ៉ាន់ម៉ា បណ្តាក់គ្នាពីមួយទៅមួយ ជាពិសេសទៅលើមេដឹកនាំយោធា Ming Aung H’laing។ មេដឹកនាំអាស៊ានក៏ដូចជាមេដឹកនាំមកពីក្រៅតំបន់មានទស្សនៈរួមគ្នាថាសភាពការណ៍នៅប្រទេសមួយនេះមិនបានធូរស្រាលឡើយហើយកាន់តែ “ធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ”។

តើតំណាងមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្លើយតបយ៉ាងដូចម្តេច? នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ាដែលមានមេដឹកនាំមកពី១៨ប្រទេសចូលរួម លោក Aung Kyaw Moe ជាតំណាងមីយ៉ាន់ម៉ា មិនមានតំណែងនយោបាយ អង្គុយឡើងស្ពឹកមុខ ឈ្ងោកមុខចុះលែងចង់ស្តាប់ ដោយសារត្រូវគេព្រួតគ្នាលើកឡើងពីបញ្ហារបស់ខ្លួនពីគ្រប់ទិសទី។ ជាការកត់សម្គាល់ដែរ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ មេដឹកនាំជាច្រើនបានចាប់អារម្មណ៍ស្តាប់និងងក់ក្បាលនៅពេលនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ឡើងថ្លែងបទអន្តរាគម ប្រហែលជាគេពេញចិត្តទៅនឹងខ្លឹមសារនិងឥរិយាបថភាពជាអ្នកដឹកនាំជំនាន់ថ្មីរបស់កម្ពុជាក៏មិនដឹង។

^{លោក Aung Kyaw Moe}

ហេតុអ្វីបានអាស៊ានខ្វល់ខ្វាយរឿងមីយ៉ាន់ម៉ាម្ល៉េះ? អាស៊ានខ្លាចបាត់បង់សមាជិករបស់ខ្លួន ហើយសង្គ្រាមនៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានបន្តបង្កើតនូវសោកនាដកម្ម ជាពិសេស ទៅលើជនស៊ីវិលរហូតធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាចំនួនជាងបីលាននាក់បានក្លាយជាជនភៀសខ្លួន បង្កការលំបាកដល់ប្រទេសជិតខាងនិងប្រទេសមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងតំបន់។ អំពើទាំងនេះនាំទៅដល់ការខូចមុខមាត់អាស៊ានទាំងមូលទោះជាដោយប្រយោលក៏ដោយ។

ប្រទេសថៃដែលមានភូមិផងរបងជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ារហូតដល់២,៤០០គីឡូម៉ែត្រពិតជាខ្វល់ខ្វាយ និងព្យាយាមដុតដៃដុតជើងក្នុងបំណងជួយសម្រាលស្ថានការណ៍និងរកដំណោះស្រាយ ព្រោះជម្លោះនេះបានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ថៃ ជាពិសេសជនភៀសខ្លួននិងបញ្ហានៅតាមព្រំដែន។ រីឯម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និងព្រុយណេ ក៏ខឹងសម្បានឹងមេដឹកនាំយោធាមិនតិចដែរទៅលើបញ្ហាជនភៀសខ្លួន Rohingya ដែលជាអម្បូរមូស្លីមជាមួយគ្នា។

មេដឹកនាំរបបយោធា Ming Aung Hlaing ជានរណា? Ming Aung Hlaing ជាមេដឹកនាំយោធាដែលមិនចូលចិត្តធ្វើការទូតបែបបើកចំហឡើយ។ ឧត្តមសេនីយ៍ Ming Aung Hlaing ត្រូវបានគេនិយាយថា ពេលលោកដណ្តើមបានអំណាចភ្លាម លោកចង់ងាកចេញពីចិនទៅកៀកកើយជាមួយរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែក៏ជាប់ផុងមិនបានអ្វីជាដុំកំភួនពីរុស្ស៊ីបន្ទាប់ពីប្រទេសមួយនេះជាប់មានជម្លោះជាមួយអ៊ុយក្រែន។ លោក Ming Aung Hlaing ក៏ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថាជាមនុស្សរឹងរូស មានះ និងជឿជាក់ថា “ខ្លួនធ្វើបាន និងធ្វើត្រូវ”។ ប្រទេសជាច្រើនបានបោះដៃចូលជួយរកដំណោះស្រាយ ជាពិសេសប្រទេសក្នុងអាស៊ាន និងប្រទេសដែលមិនអាចបំភ្លេចបាននោះគឺកម្ពុជានេះឯង ប៉ុន្តែមិនអាចជួយបានឡើយព្រោះតែមីយ៉ាន់ម៉ាខ្លួនឯង។ ឥឡូវស្ថានភាពបានប្រែប្រួលកាន់តែជ្រៅរហូតមានការចូលលូកដៃពីអ្នកខាងក្រៅ។ អាម៉េរិកមានយុទ្ធសាស្រ្តមួយបែបរបស់ខ្លួន រីឯចិនក៏មានយុទ្ធវិធីមួយបែបផ្សេងទៀតនៅពេលដែលរបបយោធាគិតថាខ្លួននៅតែខ្លាំង និងមានសមត្ថភាពផលិតអាវុធដោយខ្លួនឯងដើម្បីបន្តធ្វើសង្រ្គាមផ្ទៃក្នុងបានដោយពុំចាំបាច់ទិញពីបរទេស លើកលែងតែអាវុធធុនធ្ងន់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកតាមដានកិច្ចការតំបន់យល់ថា ប្រហែលមានតែចិនមួយទេដែលអាចមានឥទ្ធិពលជួយមីយ៉ាន់ម៉ាលើគ្រប់ភាគីជម្លោះ បើទោះបីជា លោក Ming Aung Hlaing មិនមែនជាមនុស្សរបស់ចិនក្តី។ បច្ចុប្បន្ន ចិនក៏ឈឺក្បាលមិនតិចដែររឿងបញ្ហាជួញដូរតាមអនឡាញ “Online Scam” នៅមីយ៉ាន់ម៉ាដែលបង្កបញ្ហាដល់ជនជាតិចិនយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។

ម៉ាឡេស៊ីអាចប្រើខ្សែភ្លើងឆក់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានទេ? ឆ្នាំក្រោយនេះដល់វេនប្រទេសម៉ាឡេស៊ីត្រូវធ្វើម្ចាស់ផ្ទះអាស៊ាន។ ម៉ាឡេស៊ីតែងមាត់ធំៗដាក់មីយ៉ាន់ម៉ា ឥឡូវនេះប្រទេសមួយចំនួនចាប់ផ្តើមរង់ចាំមើលថាតើម៉ាឡេស៊ីអាចនឹងធ្វើអ្វីបានខ្លះជាមួយមេដឹកនាំយោធាភូមា? មួយឆ្នាំពេញនៃឆ្នាំ២០២៤ ឡាវជាប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះអាស៊ានដែលគ្រប់គ្នាយល់ថាប្រទេសមួយនេះមុខជា “សុំតែរួចខ្លួន” ហើយប្រទេសធំៗក៏អាចគិតថាគួរតែឱ្យឡាវ “រួចខ្លួនដែរ”។ ដូច្នេះហើយទើបមិនមានអ្វីក្តុងក្តាំងនៅក្នុងអាណត្តិរបស់ឡាវជាប្រធានអាស៊ាន។ ផ្ទុយទៅវិញ ម៉ាឡេស៊ី ជាប្រទេសមួយដែលចង់បង្ហាញមុខមាត់និងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន មុខជាមិននៅស្ងៀមនិងមិនធ្វើអ្វីនោះឡើយ។ ដូចនេះការប៉ះទង្គិចខ្លះអាចនឹងកើតមាន ហើយគេប្រមើលមើលថាម៉ាឡេស៊ី អាចប្រើវិធីក្តៅជាងប្រទេសព្រុយណេ កម្ពុជា និងឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលបានធ្វើម្ចាស់ផ្ទះអាស៊ានផ្លាស់វេនគ្នារយៈពេល៣ឆ្នាំកន្លងមកនេះចំពេលនិងក្រោយពេលដែលរបបយោធាចាប់ផ្តើមដណ្តើមអំណាចយកមកកាន់នៅឆ្នាំ២០២១ ហើយដែលនាំដល់ជម្លោះធ្ងន់ធ្ងរៗទៅរហូតដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ កិច្ចប្រជុំមិនទាន់ប្រជុំចប់ស្រួលបួលផង ម៉ាឡេស៊ីបានប្រាប់មុនរួចទៅហើយថាខ្លួននឹងធ្វើម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានពីរដងនៅឆ្នាំក្រោយ គឺកិច្ចប្រជុំកំពូលផ្ទៃក្នុងអាស៊ាន១០គ្នាឯង (អាចអំឡុងខែឧសភា) និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានជាមួយប្រទេសពាក់ព័ន្ធ៨ទៀតនៅចុងឆ្នាំដែលរួមមានមហាអំណាចចិននិងអាម៉េរិក។ ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះបានដូរទម្លាប់ប្រជុំកំពូលពីរដងក្នុងមួយឆ្នាំមកតែម្តងវិញ ដើម្បីកាត់បន្ថយការអញ្ជើញមេដឹកនាំដទៃទៀតដែលតែងជាប់រវល់វក់វីនឹងកិច្ចការរបស់ខ្លួន ហើយទីពីរក៏ដើម្បីសន្សំសំចៃលើការចំណាយដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ផងដែរ ប៉ុន្តែសម្រាប់ប្រទេសអ្នកមានគេតែងចង់បង្ហាញមុខមាត់និងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ដូចនេះវាជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។ នៅឯកិច្ចប្រជុំ អាស៊ានក៏មានការចាប់អារម្មណ៍លើពាក្យពេចន៍ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ីបានលើក តើជាពាក្យអ្វីទៅ?

នាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ីឌឺដងឱ្យអាម៉េរិក៖ នាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី លោក Anwar Ibrahim ហ៊ានឌឺដងផ្លែផ្កាឱ្យអាម៉េរិកដោយថ្លែងថា “រហូតមកដល់ពេលនេះនៅតែបន្តមានផ្នត់គំនិតនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ សូម្បីតែយើងចង់សហការរាប់អានជាមួយចិននិងរុស្ស៊ី ក៏គេបដិសេធយើងដែរ”។ លោក Anwar ត្រូវបានគេគិតថាជាអ្នកនយោបាយដែលនិយមលោកខាងលិច ជាពិសេសអាម៉េរិក តែពេលនេះលោកមានទស្សនៈផ្សេងក្រោយពីឡើងកាន់អំណាច។ ប្រទេសអាស៊ានដែលកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម ជាពិសេសឥណ្ឌូនេស៊ី ព្រុយណេ និងម៉ាឡេស៊ី បានថ្នាំងថ្នាក់នឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិកចំពោះនយោបាយនៅមជ្ឈិមបូព៌ាដែលបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ជនជាតិមូស្លីម។ ម៉ាឡេស៊ី ក៏ជាប្រទេសទីមួយដែលបានហៅប្រតិបត្តិការយោធារបស់អ៊ីស្រាអែលនៅហ្គាហ្សា ថាជា “អំពើប្រល័យពូជសាសន៍” សូម្បីនៅចំពោះមុខរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាម៉េរិក ហើយសូមឱ្យអាម៉េរិកជួយទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានអំពើហ្នឹងបន្តទៅទៀត ប៉ុន្តែលោក Blinken មិនបានឆ្លើយតបលើចំណុចនោះឡើយ។ ទន្ទឹមនឹងការលេងពាក្យធ្ងន់ៗ លោក Anwar ក៏ក្លែមបញ្ចប់បទអន្តរាគមបង្កប់ដោយសំណើចឱ្យមេដឹកនាំដទៃទៀតដោយប្រើ៤ភាសាក្នុងការអរគុណ គឺភាសា៖ Terima Kasih (ម៉ាឡេស៊ី), Xièxie (ចិន), Khob Chai (ឡាវ) និង Thank You (អង់គ្លេស)។

^{លោក Anwar Ibrahim}

មេដឹកនាំបីរូបស្នងត្រកូលឪពុក៖ មេដឹកនាំបីរូបដែលស្នងត្រកូលពីឪពុកបានចូលរួមប្រជុំ ក្នុងនោះមាន៖ លោក Ferdinand Marcos Jr (ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន), លោកស្រី Paetongtarn Shinawatra (នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ), និងលោក Hun Manet (នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា)។ ទៅថ្ងៃខាងមុខនឹងមានប្រទេសព្រុយណេមួយទៀត “បួនក្នុងអាស៊ានដប់”។

មេដឹកនាំមុខមាំ៖ មេដឹកនាំចំនួនបីរូបត្រូវបានគេមើលឃើញថាកំណាញ់មុខមិនរីក គម្រិះក្នុងការញញឹមគឺចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ជាពិសេសនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន លោក Shigeru Shiba ដែលមិនញញឹមរាក់ទាក់ ឬស្វះស្វែងរកជួបមេដឹកនាំដទៃឡើយ។ រីឯពីររូបទៀតគឺ ប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូង លោក Yoon Suk Yeol និងនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន លោក Li Qiang ប៉ុន្តែមិនមាំក្រៀមក្រំដូចលោក Shigeru Shiba នោះពេកទេ។

នាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដាបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ឱ្យគេចាប់អារម្មណ៍៖ នាយករដ្ឋមន្រ្តី Justin Trudeau បានបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍បីនៅឯកិច្ចប្រជុំ។ ទីមួយ៖ លោកគេចមិនថតរូបជាមួយតំណាងចូលរួមពីមីយ៉ាន់ម៉ា, ទី២៖ ពេលចេញពីប្រជុំលោកដើរមិនខ្ចីជិះឡានរហូតបានមួយសន្ទុះទើបឡើងជិះឡានវិញ, និងទី៣៖ ដោយសារកិច្ចប្រជុំអូសបន្លាយវែង ម្នាក់ៗចង់អស់ខ្យល់ដែរ និងហួសពេលដែលត្រូវចាប់ផ្តើមពិធីលៀងសាយភោជន៍ផង លោក Trudeau ដល់វេនថ្លែងបទអន្តរាគម គាត់ក៏ផ្តើមដោយនិយាយថា កុំបារម្ភអីខ្ញុំមានតែ៨ចំណុចទេដែលត្រូវលើកឡើង រំពេចនោះម្នាក់ៗចាប់ផ្តើមបើកភ្នែកធំៗ តែមិនបង្អង់យូរ លោក Trudeau ក៏បន្តថា “ខ្ញុំនិយាយលេងទេ!” ស្រដៀងនឹងភាសាបងប្អូនអ្នកស្វាយរៀង (sic) ធ្វើឱ្យអង្គប្រជុំទាំងមូលផ្ទុះសំណើចពេញសាល សម្រាលបរិយាកាសបានបន្តិច។ លោក Trudeau ជាបុរសរួសរាយជាងគេ ដើរចាប់ដៃគេស្ទើរគ្រប់គ្នា ហើយក៏ជាមេដឹកនាំដែលគេនិយាយថាមានមន្តស្នេហ៍ជាងគេ។ នារីជាច្រើនបានសរសើរគាត់ សូម្បីនារីជាអ្នកសារព័ត៌មាន។

នាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដា Justin Trudeau

ប្រទេស Timor-Leste នឹងក្លាយជាសមាជិកអាស៊ានកូនពៅទី១១៖ នៅឯកិច្ចប្រជុំលើកនេះ ប្រទេស Timor-Leste បានបោះជំហ៊ានកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងអាស៊ានដើម្បីត្រៀមខ្លួនចូលជាសមាជិកកូនពៅទី១១។

លោក Xanana Gusmao នាយករដ្ឋមន្រ្តី Timor-Leste បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំជាមួយការផ្តល់សិទ្ធបន្ថែមក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូល។ លោក Gusmao ជាមេដឹកនាំមួយរូបដែលរួសរាយរាក់ទាក់អាចប្រកួតជាមួយនាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដាបាន។ រាល់ពេលសម្រាកពីកិច្ចប្រជុំ លោកតែងឆ្លៀតបង្ហុយបារីនៅខាងក្រៅសាលប្រជុំ។ ទីនោះហើយដែលខ្ញុំសំណេះជាមួយគាត់អំពីកិច្ចប្រជុំ និងអនុស្សាវរីយ៍ខ្លះៗនាពេលកន្លងមក។

^{លោក Puy Kea ជាមួយលោក Xanana Gusmao}

វៀងចន្ទន៍ក្រៀមក្រោះសម្រស់៖ ជាម្ចាស់ផ្ទះឆ្នាំ២០២៤ ទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ដែលធ្លាប់រីកស្រស់បំព្រងកាលពី១០ឆ្នាំមុន បានប្រែជាស្រពោនក្រៀមស្វិត។ ឡាវបានរឹតត្បិតការចំណាយសូម្បីតែការតុបតែងលម្អក្រុង និងការផ្តល់ម្ហូបអាហារដល់សមាជិកប្រតិភូ និងអ្នកសារព័ត៌មាន មានការកម្រិតយ៉ាងខ្លាំង សូម្បីតែកាហ្វេក៏ត្រូវបានកម្រិតចំនួនប្រតិភូដែលអាចទទួលបាន។ ប៉ុន្តែម្ចាស់ផ្ទះក៏បានបង្កលក្ខណៈឱ្យមានការលក់ដូរម្ហូបអាហារនិងកាហ្វេនៅក្នុងបរិវេណក្បែរសាលប្រជុំវិញដែរ។

^{ស្តង់លក់ម្ហូបអាហារនិងភេសជ្ជៈក្បែរសាលប្រជុំ}

ចិនចាប់ផ្តើមជូនអាំងប៉ាវដល់កម្ពុជាឡើងវិញ៖ ជាងមួយឆ្នាំហើយ ពោលគឺចាប់តាំងពីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្លាយជានាយករដ្ឋមន្រ្តីមក ចិនដូចជាមិនបានផ្តល់ជំនួយថ្មីជាថវិកាដល់កម្ពុជាឡើយ នោះប្រហែលជាចិនចង់ឃ្លាំមើលនយោបាយរបស់មេដឹកនាំថ្មីកម្ពុជាសិនក៏មិនដឹង។ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានជួបច្រើនលើកច្រើនសារជាមួយមេដឹកនាំចិន ហើយទើបតែនៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍នៅក្នុងជំនួបទ្វេរភាគីនៅថ្ងៃទី១០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នេះទេ ដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន លោក លី ឈាង បានផ្តល់ជំនួយឥតសំណងចំនួន៣០០លានយ័ន (ប្រមាណ៤២,៤លានដុល្លារ) សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា។ នេះអាចជាសញ្ញាវិជ្ជមាននៃការ “បើកគ្របបង្ហូរទឹក”។

^{ជំនួបទ្វេភាគី លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី លី ឈាង}

អាម៉េរិកអរគុណអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន និងនាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា៖ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាម៉េរិក រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាម៉េរិក លោក Anthony Blinken បានថ្លែងអំណរគុណដល់លោកបណ្ឌិត កៅ គឹមហួន អគ្គលេខាធិការអាស៊ានដែលជាកូនខ្មែរ លើកិច្ចការដឹកនាំអាស៊ាន ហើយលោកក៏អរគុណដល់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលបានដើរតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលដៃគូសន្ទនា អាម៉េរិកនិងអាស៊ានដែលលោក Blinken ថ្លែងថាអាម៉េរិកពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំង។ កន្លងមកទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-អាម៉េរិកជួបប្រទះនូវផ្លូវរលាក់ និងរហូតដល់ជំពប់ជើងម្តងៗ។

នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលធ្លាប់សិក្សានៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងក្នុងនាមជាប្រទេសសម្របសម្រួលអាស៊ាន-អាម៉េរិក សម្រាប់រយៈពេលបីឆ្នាំចាប់ពីឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជានឹងមានឱកាសច្រើនដើម្បីស្តារទំនាក់ទំនងឡើងវិញតាមរយៈយន្តការដែលមានស្រាប់រួមទាំងតួនាទីស្នូលរបស់អាស៊ាន។

^{លោក Hun Manet និងលោក Anthony Blinken លោកបណ្ឌិត កៅ គឹមហួន}

កម្ពុជា-កាណាដា បើកទំព័រថ្មី៖ ចូលរួមកិច្ចប្រជុំលើកនេះ កម្ពុជាក៏ទទួលបានផ្លែផ្កាមួយទៀត នោះគឺការសន្យារបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដាថាគ្រោងនឹងបើកស្ថានទូតនៅកម្ពុជានាពេលខាងមុខដែលនឹងជួយដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-កាណាដាឱ្យកាន់តែប្រសើ និងក៏ជួយសម្រួលទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលត្រូវការវីសាទៅមកកាណាដា៕

^{នាយករដ្ឋមន្រ្តី Hun Manet និងនាយករដ្ឋមន្រ្តី Justin Trudeau}

ប្រភព៖ សំណេររបស់លោក ពុយ គា