(ភ្នំពេញ)៖ ការរក្សាកំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដ៏សំខាន់បំផុតមួយសម្រាប់ការរីកចម្រើនផ្នែកអប់រំ និងការអភិរក្សវប្បធម៌។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសង្កត់ធ្ងន់​ជាយូរមកហើយអំពីសារៈសំខាន់ នៃការអភិរក្ស បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ហើយវានៅតែជាចំណុចសំខាន់មួយនៅក្នុងរបៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។ ក្នុងចំណោមគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្សេងៗ ការអភិរក្ស និងការថតចម្លងបណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍​ទួលស្លែង គឺមានសារៈសំខាន់ ជាពិសេសការគិតគូរពីសារៈសំខាន់នៃការអប់រំប្រវត្តិសាស្ត្រ និងការចងចាំ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ បញ្ហាប្រឈមនៅតែមាននៅក្នុងការធានាគុណភាព និងលទ្ធភាពប្រើប្រាស់នៃបណ្ណសារទាំងនេះ។

តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការអភិរក្ស និងលទ្ធភាពប្រើប្រាស់នៃបណ្ណសារទាំងនេះ?

ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកូរ៉េ (កយកា-KOICA) សហការជាមួយអង្គការអប់រំវិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (យូណេស្កូ- UNESCO) និងក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ បានចាប់ផ្តើមគម្រោង «ការអប់រំសន្តិភាព ការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារ និងការអភិរក្សតំបន់ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពយុវជន(PEACE)» ដែលត្រូវបាន​គេស្គាល់ថា ជា «គម្រោងការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍​ទួលស្លែង (ដំណាក់កាលទី២)»។

គម្រោងនេះមានគោលបំណងចូលរួមចំណែក ទី១) ផ្សព្វផ្សាយតម្លៃនៃបូជនីយដ្ឋាននៃការចងចាំកម្ពុជា(CMS) តាមរយៈការអភិរក្សកំណត់ត្រា និងវឌ្ឍនភាពនៃការថតចម្លងបណ្ណសារ។ ទី២) លើកកម្ពស់​លក្ខ​ខណ្ឌអភិរក្ស និងបរិស្ថានអ្នកទស្សនាសម្រាប់ការអភិរក្ស និងការផ្សព្វផ្សាយតម្លៃ នៃបូជនីយដ្ឋាននៃការ​ចងចាំកម្ពុជា, ទី៣) ការផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងអំពី បូជនីយដ្ឋាននៃការចងចាំកម្ពុជា តាមរយៈការ​ធ្វើឱ្យ​ប្រសើរឡើងនៃការតាំងពិព័រណ៍ និងទី៤) ការកែលម្អការយល់ដឹងអំពីសន្តិភាព តាមរយៈការអប់រំសន្តិភាព។

ក្នុងកិច្ចសន្ទនាកម្រិតខ្ពស់នាពេលថ្មីៗនេះ រវាងសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រី​កម្ពុជា និងលោក យួន សកយ៉ល (Yoon Suk Yeol) ប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូង បានគូស​បញ្ជាក់​ពី​ការ​ដឹងគុណរបស់កម្ពុជា ចំពោះប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូងសម្រាប់ការគាំទ្រយ៉ាងសកម្ម​ក្នុងការអភិរក្ស និង​ស្ដារ​ឡើងវិញនូវតំបន់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ដូចជាប្រាសាទជម ស្ថិតនៅក្នុងក្រុមប្រាសាទព្រះពិធូរ និង ព្រះពន្លាជល់ដំរីនៅអង្គរធំ។

ដោយទទួលស្គាល់សារៈសំខាន់នៃការកសាងសមត្ថភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍវប្បធម៌ មេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរ បានបញ្ជាក់ពីការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលកំពុងបន្តក្នុងការអប់រំវប្បធម៌ និង​គំនិត​ផ្តួចផ្តើមអភិវឌ្ឍន៍ រួមទាំងការបង្កើតវេទិកាអប់រំសិល្បៈនៅកម្ពុជា និងគម្រោងអប់រំសន្តិភាព។

គោលបំណងរបស់គម្រោងក្នុងការលើកកម្ពស់សង្គមប្រកបដោយសន្តិភាព តាមរយៈវប្បធម៌ បេតិកភណ្ឌ ការអប់រំ និងការពង្រឹងសមត្ថភាពយុវជន គាំទ្រដល់យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណរបស់កម្ពុជា ដំណាក់កាល​ទី​១ (២០២៤-២០២៨) សម្រាប់កំណើន ការងារ សមធម៌ ប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាព៖ ការកសាងមូល​ដ្ឋាន​គ្រឹះឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចចក្ខុវិស័យកម្ពុជា ឆ្នាំ២០៥០។ វារួមចំណែកជាពិសេសដល់គោលការណ៍​៥ ជំរុញភាពសុខដុមរមនា ភាពធន់ និងការដាក់បញ្ចូលខណៈពេលដែលមានតុល្យភាពនៃការអភិវឌ្ឍន៍ និងការអភិរក្សបរិស្ថាន។

គម្រោងនេះ ស្របតាមបញ្ចកោណទី៤ ដោយធានាការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៃធនធាន​ធម្មជាតិ បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ និងការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងទីក្រុង និងទំនើបកម្ម។ វាគាំទ្របញ្ចកោណ១ ដោយការលើកកម្ពស់គុណភាពនៃការអប់រំ កីឡា វិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា និងលើកកម្ពស់សង្គមស៊ីវិល័យខ្ពស់ដែលកំណត់ដោយសីលធម៌ សមធម៌ និងបរិយាប័ន្ន។ លើសពីនេះ វាជំរុញ បញ្ចកោណ៥ តាមរយៈការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឌីជីថល និងបង្កើតបរិយាកាសឌីជីថលដែលអាចទុកចិត្តបាន និងសុវត្ថិភាព។

កយកា-KOICA និង យូណេស្កូ-UNESCO បានចុះហត្ថលេខាជាផ្លូវការលើ «កិច្ចព្រមព្រៀងផ្តល់​ជំនួយ» និង «កំណត់ហេតុនៃកិច្ចពិភាក្សា» ជាមួយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនៃប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចាប់ផ្តើមគម្រោងដំណាក់កាលទី២ នៃគម្រោង «ការអប់រំសន្តិភាព ការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារ និងការអភិរក្សតំបន់សម្រាប់ការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់យុវជន (PEACE)» ដែលត្រូវបាន​គេស្គាល់ថាជា «គម្រោងការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍​ទួលស្លែង(ដំណាក់កាលទី២)» នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ នៅសារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង។

«កិច្ចព្រមព្រៀងផ្តល់ជំនួយ» នេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយ លោកស្រី Moonjung CHOI នាយិកា​ប្រចាំ​ប្រទេសនៃការិយាល័យកយកា-KOICA ប្រចាំនៅកម្ពុជា និងលោក សាដា អ៊ូម៉ា អាទ្បាម (Sardar Umar Alam) តំណាងអង្គការយូណេស្កូប្រចាំកម្ពុជា ខណៈដែល «កំណត់ហេតុនៃ​កិច្ច​ពិភាក្សា» ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយលោកស្រី Moonjung CHOI និងលោកស្រី បណ្ឌិតសភាចារ្យ ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។

លោកស្រី Moonjung CHOI នាយិកាប្រចាំប្រទេសនៃការិយាល័យកយកា-KOICA ប្រចាំនៅកម្ពុជា បានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់ដ៏ជ្រាលជ្រៅនៃគម្រោងនេះ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា «គម្រោង​ជំនួយរបស់កយក-KOICA នៅកម្ពុជា ជានិមិត្តរូបនៃការចែករំលែកទុក្ខសោក និងការចែករំលែកបន្ទុករួម​គ្នារវាង​ប្រជាជនកម្ពុជា និងប្រជាជនកូរ៉េ។ យើងមានគោលបំណងកាត់បន្ថយទុក្ខសោក និងការឈឺចាប់​របស់កម្ពុជា តាមរយៈគម្រោងនេះ ហើយវាដើរតួជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការអប់រំមនុស្សជំនាន់ក្រោយ​អំពី​អតីតកាលដ៏សោកសៅរបស់កម្ពុជា ដើម្បីការពារប្រទេសពីសោកនាដកម្មស្រដៀងគ្នានាពេលអនាគត»។

ដំណាក់កាលទី១នៃ «គម្រោងការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង» ទទួលបានសមិទ្ធិផលសំខាន់ៗ រួមទាំងបណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងជាង ៧៤៥ ៤៩៤ទំព័រត្រូវបានរក្សាទុក ហើយជិតកន្លះលានត្រូវបានបំប្លែងជាឌីជីថល ដើម្បីលើកកម្ពស់ការចូលប្រើប្រាស់ជាសកលចំពោះបេតិកភណ្ឌឯកសារ។

ឥឡូវនេះកំណត់ត្រាទាំងនេះអាចចូលប្រើបានតាមរយៈគេហទំព័រពីរភាសា ជាភាសាខ្មែរ និងងភាសាអង់គ្លេស។ គម្រោងនេះក៏បានផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេសសំខាន់ៗដល់បុគ្គលិកសារមន្ទីរ រួមចំណែកដល់ការទទួលស្គាល់របស់សារមន្ទីរ ដោយនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ សារមន្ទីរទួលស្លែងក៏បានទទួលរង្វាន់ជ័យលាភីរបស់រដ្ឋាភិបាលកូរ៉េ Jikji UNESCO Memory of the World prize ។

ដោយផ្អែកលើភាពជោគជ័យនៃដំណាក់កាលទី១ កយកា-KOICA បានប្តេជ្ញាផ្តល់ជំនួយបន្ថែមចំនួន ៣លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់អនុវត្តគម្រោងរយៈពេល៥ឆ្នាំ ដោយចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ២០២៤ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២៨។ គម្រោងដំណាក់កាលទី២នេះ ក្រោយពេលសិក្សារួច គឺបន្ថែមការអនុវត្តគម្រោងរយៈពេលមួយឆ្នាំថែមទៀត រួមទាំងបន្ថែមថវិកាចំនួន១លានដុល្លារអាមេរិក បន្ថែមទៅលើសំណើស្នើសុំគម្រោងដំបូង តែ២លានលានដុល្លារអាមេរិក និងការអនុវត្តគម្រោងតែ៤ឆ្នាំ។ គម្រោងនេះមានគោលបំណងលើកកម្ពស់សង្គមប្រកបដោយសន្តិភាព តាមរយៈការអប់រំវប្បធម៌ និងបេតិកភណ្ឌ និងការពង្រឹងសមត្ថភាពយុវជន ស្របតាមយុទ្ធសាស្ត្រជាតិរបស់កម្ពុជា គឺយុទ្ធសាស្ត្រមបញ្ចកោណ ដំណាក់កាលទី១។

ដោយមានការទទួលស្គាល់ពីភាពជោគជ័យរបស់គម្រោង និងជំនាញរបស់លោក ហង្ស និស្ស័យ ប្រធាន សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងប្រទេសរវ៉ាន់ដា (Rwanda) និង ទីម័រខាងកើត (Timor-Leste) បានទទួលស្គាល់ការយល់ដឹងរបស់គាត់ ដោយអញ្ជើញគាត់ឱ្យចូលរួមជាមួយគណៈកម្មាធិការរៀងៗខ្លួន។ ប្រទេសទាំងនេះ ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្រសោកនាដកម្មរៀងៗខ្លួន ឱ្យតម្លៃលើមេរៀនដែលបានរៀនពីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃការការអភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសារ របស់កម្ពុជា។ ដោយសហការជាមួយប្រទេសរវ៉ាន់ដា (Rwanda) និង ទីម័រខាងកើត (Timor-Leste) លោក លោក ហង្ស និស្ស័យ រួមចំណែកដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអន្តរជាតិដ៏ទូលំទូលាយមួយ ដើម្បីរក្សា និងរៀនពីអតីតកាល ជំរុញឱ្យមានកិច្ចសន្ទនាជាសកលស្តីពីការចងចាំ យុត្តិធម៌ និងការផ្សះផ្សា។

វិស័យទេសចរណ៍ ដែលជាសសរស្តម្ភដ៏សំខាន់នៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា បានបង្ហាញសក្តានុពលរបស់ខ្លួនរួចហើយ តាមរយៈការបង្កើតប្រាក់ចំណូលរាប់ពាន់លានដុល្លារ និងបង្កើតការងារជាច្រើន។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ វិស័យនេះបានផ្តល់ការងារដោយផ្ទាល់ដល់មនុស្ស ៦៣០ ០០០ នាក់ ជាមួយនឹងចំណូលពីវិស័យទេសចរណ៍ឈានដល់ ៤,៩ ពាន់លានដុល្លារ ដែលបង្កើតបាន នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់កម្ពុជាចំនួន១៨,២% ដែលជាសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ាន បូក៣ (ASEAN+3 economies)។ ឆ្ពោះទៅមុខ គម្រោងនេះមានគោលបំណងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរកាន់តែច្រើន បង្កើនចំណូលពីទេសចរណ៍ បង្កើតការងារក្នុងផ្នែកអភិរក្ស ឌីជីថល និងការអប់រំ និងពង្រឹងការអភិវឌ្ឍជំនាញ ជាពិសេសក្នុងការគ្រប់គ្រងបណ្ណសារ និងការអប់រំសន្តិភាព។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះនឹងមិនត្រឹមតែបង្កើនលទ្ធភាពការងារប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងធានាបាននូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយចីរភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

តាមរយៈការធានានូវការអភិរក្ស និងភាពងាយស្រួលនៃបណ្ណសារប្រវត្តិសាស្ត្រ គម្រោងជួយសម្រួលដល់ការស្រាវជ្រាវផ្នែកសិក្សា និងជំរុញការយល់ដឹងយ៉ាងស៊ីជម្រៅអំពីអតីតកាល ដោយលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវរួមក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើឃោរឃៅនាពេលអនាគត។ លើសពីនេះ ការការពារ និងអភិរក្សតំបន់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់យើង និងការលើកកម្ពស់កិច្ចសន្ទនាអន្តរជំនាន់ មិនត្រឹមតែជួយការពារកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែបរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរក្សាបាននូវប្រវត្តិ និងការអនុវត្តផ្ទាល់មាត់ ដែលកំណត់អត្តសញ្ញាណរបស់យើងផងដែរ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការលើកកម្ពស់អារម្មណ៍នៃការបន្ត និងការតភ្ជាប់ក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ជំនាន់។

តាងនាមឱ្យរដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ កយកា-KOICA បានប្តេជ្ញាចិត្តប្រគល់ការទទួលខុសត្រូវក្នុងការពង្រឹងភាពជាដៃគូរវាងប្រទេសទាំងពីរ និងជាស្ពានតភ្ជាប់ប្រជាជនឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ ហើយនឹងបន្តធ្វើដូច្នេះជាបន្តទៀត។

ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកូរ៉េ (កយកា-KOICA) គឺជាទីភ្នាក់ងារផ្តល់ជំនួយទ្វេភាគីរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ចាប់តាំងពីការបើកការិយាល័យនៅទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ការិយាល័យកយកា-KOICA ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានអនុវត្តកម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ អភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗក្នុងវិស័យអប់រំ សុខាភិបាល និងវិស័យអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ៕