(សៀមរាប)៖ វេទិកាតំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិកលើកទី១១ ស្តីពី 3R និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រា ដែលប្រារព្ធឡើងលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រយៈពេល៣ថ្ងៃ បានបិទបញ្ចប់​ហើយ​នៅថ្ងៃសុក្រ ទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣នេះ។

ក្រោមប្រធានបទ «សមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍លើគ្រប់វិស័យឆ្ពោះ​ទៅសម្រេចបានសង្គមគ្មានសំណល់ និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព» វេទិកាតំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិកលើកទី១១នេះ បានបើកការជជែកគ្នា យ៉ាងផុលផុស​ពីតំណាងពាក់ព័ន្ធមកពីប្រទេសចំនួន៣៩ ដើម្បីសម្រេចនូវលទ្ធផល​តាមរបៀបវារៈដែល​បានគ្រោងទុក។

ក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានក្រោយពីវេទិកា បានបិទបញ្ចប់ លោក សៅ សុភាព រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន បានឱ្យដឹងថា វេទិការយៈពេល៣ថ្ងៃនេះ បានពិភាក្សាលើប្រធានបទសំខាន់ៗចំនួន៨ រួមមាន៖ ១) ការបង្កើតភាពរួបរួម គ្នាក្នុង ការសម្រេចបានគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (SDGs) និងកិច្ចព្រម ព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតាមរយៈសេដ្ឋកិច្ចចក្រា, ២) សេដ្ឋកិច្ច ចក្រាឆ្ពោះទៅរកទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព, ៣) សេដ្ឋកិច្ចចក្រាឆ្ពោះទៅ រកនិរន្ត​រ ភាពប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីបឹងទន្លេសាប, ៤) សេដ្ឋកិច្ចចក្រា និងសហគ្រាសខ្នាតតូច និង​មធ្យម (SMEs), ៥) ការផ្សារភ្ជាប់ចន្លោះខ្វះខាត នៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ 3R ឆ្ពោះទៅ​រក​សង្គម​គ្មានសំណល់, ៦) ការប្រើប្រាស់ផលិតផល មេត្រីភាពបរិស្ថានជំនួសឱ្យ​ប្លាស្ទិក​ដែល​អាចប្រើតែម្តង, ៧) ការពិគ្រោះយោបល់លើ សេចក្តីព្រាង New 3R and Circular Economy Declaration (2024-2034) និងទី៨) សេចក្ដីព្រាងចុង​ក្រោយ​នៃរបាយការណ៍លើកទី២ ស្ដីពីស្ថានភាព នៃ 3Rs នៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ការជំរុញ​សេដ្ឋ​កិច្ចចក្រានៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចបាន​នូវគោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រកបដោយចីរភាព។

លោក សៅ សុភាព បានបង្ហាញលទ្ធផលលំអិតនៃវេទិកាដោយសង្ខេបដូចខាងក្រោម៖

១៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី១ ស្តីពីការបង្កើតភាពរួបរួមគ្នាក្នុងការសម្រេចបាន SDGs និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតាមរយៈសេដ្ឋកិច្ចចក្រា៖

កិច្ចប្រជុំនេះ បានពិភាក្សាលើការអនុម័តគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចចក្រាអាចជួយ​ពន្លឿន​វឌ្ឍន​ភាពឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចនូវ SDGs និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ស្តីពីការប្រែប្រួល អាកាសធាតុ។ សេដ្ឋកិច្ចចក្រា ផ្តោតលើការកាត់បន្ថយ ការប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងការកែច្នៃ​ធនធាន អាចជួយកាត់បន្ថយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចពីការប្រើប្រាស់ធនធាន និងការរិចរិលបរិស្ថាន។ នេះជាលទ្ធផលអាចជួយសម្រេចបាន SDGs មួយចំនួនដូចជាការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងសកម្មភាពអាកាសធាតុ។

កិច្ចប្រជុំ ក៏បានជជែកលើមធ្យោបាយសំខាន់មួយដើម្បីបង្កើតការរួមផ្សំគ្នារវាង SDGs និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសគឺតាមរយៈការអភិវឌ្ឍន៍គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចចក្រា និងយុទ្ធសាស្ត្រដែលពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត។ នេះអាចរាប់បញ្ចូលទាំងការកំណត់គោលដៅ និងបទប្បញ្ញត្តិសម្រាប់ប្រសិទ្ធភាពនៃការប្រើប្រាស់ធនធាន និងការកាត់បន្ថយ​ការ​បំភាយ​ឧស្ម័ននៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗ ការវិនិយោគក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់​បច្ចេក​វិទ្យា និងការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចចក្រា និងការផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្តផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់​អាជីវកម្ម និងបុគ្គលដើម្បីទទួលយកការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចជារង្វង់ប្រកបដោយនិរន្តរភាព។

រដ្ឋាភិបាលអាចសហការជាមួយអង្គការអន្តរជាតិ និងប្រទេសផ្សេងទៀតដើម្បីចែករំលែក​ការអនុវត្តដ៏ល្អប្រសើរ និងគាំទ្រការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចចក្រា។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាល​អាច​ធ្វើការជាមួយថ្នាក់ក្រោមជាតិ សហគមន៍ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដើម្បីធានាថា​ការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចចក្រាត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងផែនការអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋាន និងឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការ និងអាទិភាពក្នុងតំបន់។

២៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី២ ស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចចក្រាឆ្ពោះទៅរកទេសចរណ៍​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព៖

កិច្ចប្រជុំនេះ បានជជែកពីការគ្រប់គ្រងសំណល់មានទំនាក់ទំនង​យ៉ាងជិតស្និទ្ធ​នឹងការអភិវឌ្ឍ​វិស័យ​ទេស​ចរណ៍ ដោយវិស័យទេសចរណ៍ពឹងផ្អែកលើភាព​ទាក់ទាញ​នៃទីក្រុងស្អាត។

នៅក្នុងបរិបទនៃទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព ពាក់ព័ន្ធនឹងការរចនា និងការគ្រប់គ្រង​សកម្ម​ភាពទេសចរណ៍ ផលិតផល និងសេវាកម្ម ដែលអាចកាត់បន្ថយសំណល់ និង​ការ​បំពុល។ នេះអាចរាប់បញ្ចូលទាំងវិធានការមួយចំនួនដូចជា ការកាត់បន្ថយប្លាស្ទិក​ប្រើតែមួយដង ការផ្សព្វផ្សាយអាហារក្នុងស្រុក និងសរីរាង្គ និងការរចនាកន្លែងស្នាក់នៅ និងការដឹកជញ្ជូនដែលសន្សំសំចៃថាមពល និងប្រើប្រាស់ប្រភពថាមពល​កកើត​ឡើង​វិញ។ តាមរយៈការប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តទាំងនេះ ទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព​អាច​កាត់​បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានរបស់វាទៅលើបរិស្ថាន និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន ទន្ទឹមនឹងនោះក៏បង្កើតបាននូវអត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងភាពធនយូរអង្វែង។

៣៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៣ ស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចចក្រាឆ្ពោះទៅរកនិរន្តរភាពប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​បឹង​ទន្លេសាប៖

កិច្ចប្រជុំ បានយល់ឃើញថា មធ្យោបាយសំខាន់មួយក្នុងការលើកកម្ពស់​ការអនុវត្ត​សេដ្ឋ​កិច្ច​ចក្រា ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីទន្លេសាប គឺតាមរយៈការលើកកម្ពស់​ទេសចរណ៍​​ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងទំនួលខុសត្រូវ។ នេះអាចរួមបញ្ចូល​ការអនុវត្ត​បទ​ប្បញ្ញត្តិ និងគោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់សកម្មភាពទេសចរណ៍​ ​ដែលមិនប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន ដូចជាទេសចរណ៍ធម្មជាតិ និងទេសចរណ៍សហគមន៍ និងការគាំទ្រសហគមន៍​មូលដ្ឋានក្នុងការអភិវឌ្ឍជីវភាពរស់នៅប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដែលផ្អែកលើការអភិរក្ស និងការប្រើប្រាស់ធនធានបឹងប្រកបដោយនិរន្តរភាព។

ជំហានសំខាន់មួយទៀត គឺកាត់បន្ថយការបំពុល និងកាកសំណល់នៅក្នុងប្រព័ន្ធ​អេកូ​ឡូ​ស៊ី​បឹងទន្លេសាប។ នេះអាចរួមបញ្ចូលការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ និងគោលនយោបាយ​ ដែល​លើកកម្ពស់ការផលិត និងការប្រើប្រាស់ស្អាតជាងមុន ក៏ដូចជាការវិនិយោគលើហេដ្ឋារច​នាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ និងកម្មវិធីអប់រំ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការកែច្នៃ និងការស្តារ​ធន​ធានឡើងវិញ។

ការអនុវត្តគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចចក្រា អាចដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការទ្រទ្រង់​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ីបឹងទន្លេសាប ដោយកាត់បន្ថយសម្ពាធលើធនធានរបស់ខ្លួន ការលើកកម្ពស់​ទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងការទទួលខុសត្រូវ កាត់បន្ថយការបំពុល និងកាក​សំណល់ និងការលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់ធនធាន​ធម្មជាតិ​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព។

៤. កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៤ ស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចចក្រា និងសហគ្រាសខ្នាតតូច និងមធ្យម (SMEs)៖

ការបង្កើតនូវសហគ្រាសខ្នាតតូច និងមធ្យម (SMEs) ដែលគិតគូរពីបរិស្ថាន ឬ ប្រទេសសហគ្រាសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកាត់បន្ថយ ការប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងការកែច្នៃ នឹងចូលរួមចំណែកក្នុងការជម្រុញការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចចក្រា។

ការលើកទឹកចិត្តពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាលពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ ឱ្យវិនិយោគលើបច្ចេកវិទ្យាមេត្រីភាពបរិស្ថាន និងជំរុញម្ចាស់​សហ​គ្រាស​ខ្នាតតូច និងមធ្យម បន្តការខិតប្រឹងប្រែង។ ការលើកទឹកចិត្តពីរដ្ឋាភិបាល​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​តាមរយៈការស្វែងរកទីផ្សារ ការផ្ដល់ការទទួលស្គាល់ ការបន្ធូរបន្ថយពន្ធសម្រាប់សហ​គ្រាស ​ដែលកែច្នៃសំណល់ ឬ ចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាសំណល់ជាដើម។

៥៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៥ ស្តីពីការផ្សារភ្ជាប់ចន្លោះខ្វះខាតនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ 3R ឆ្ពោះទៅរកសង្គមគ្មានសំណល់៖

ការផ្សារភ្ជាប់ចន្លោះខ្វះខាតនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ 3R (ការកាត់បន្ថយ ការប្រើប្រាស់​ឡើង​វិញ ការកែច្នៃ) គឺជាជំហានដ៏សំខាន់មួយឆ្ពោះទៅរកការ​សម្រេចបាននូវសង្គម​គ្មាន​សំណល់។ នេះអាចត្រូវបានធ្វើតាមរយៈការរួមបញ្ចូលគ្នានៃគោលនយោបាយ ការអប់រំ និងការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជាទីតាំងកែច្នៃឡើងវិញ។

ការសម្រេចឱ្យបាននូវសង្គមគ្មានសំណល់អាចត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមឡើងនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ឬសហគមន៍ ឈានទៅដល់ថ្នាក់ខេត្ត និងអាចឈានទៅដល់ការ​អនុវត្តទូទាំង​ប្រទេស​តែម្ដង។

៦៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៦ ស្តីពីការប្រើប្រាស់ផលិតផលមេត្រីភាព​បរិស្ថានជំនួស​ឱ្យប្លាស្ទិច​ដែលអាចប្រើតែម្តង៖

ការអនុវត្តច្បាប់ដែលដាក់បន្ទុកលើការផលិត ឬការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិច​ ដែលអាចប្រើតែម្តង អាចចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិច ដែលអាចប្រើតែម្តង។ ទន្ទឹមនឹងនេះការលើក​ទឹក​ចិត្តដល់ការផលិត និងការប្រើប្រាស់នូវផលិតផល​មេត្រីភាពបរិស្ថាន​ ដែល​អាចជំនួស​ប្លាស្ទិក ដែលអាចប្រើតែម្តង ដូចជាថង់ក្រណាត់ កែវទឹកលោហៈ ទុយោលោហៈ ឬធ្វើអំពីឈើ​ជាដើម ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់សារធារណជន​ក៏ជាកត្តាចូល​រួម​សំខាន់ ក្នុងការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិចដែលអាចប្រើតែម្តងផងដែរ។

៧៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៧ ស្តីពីការពិគ្រោះយោបល់លើសេចក្តីព្រាង New 3R and Circular Economy Declaration (2024-2034)៖

សេចក្តីព្រាង New 3R and Circular Economy Declaration (2024-2034) ជាឯកសារដែលមានលក្ខណៈអនុវត្តដោយស្ម័គ្រចិត្ត តែជាឯកសារបង្ហាញផ្លូវសំខាន់មួយ សម្រាប់ការសេដ្ឋកិច្ចចក្រា។

គោលបំណងនៃសេចក្តីព្រាង new 3R and Circular Economy Declaration (2024-2034) នេះគឺដើម្បី៖
* លើកកម្ពស់ការគ្រប់គ្រងធនធានប្រកបដោយនិរន្តរភាព ប្រសិទ្ធភាពការប្រើប្រាស់ធនធាន និងសង្គមកាបូនទាប (Low-Carbon Society)។
* សម្រេចបាននូវបរិស្ថានស្អាត (ដី ទឹក ខ្យល់ មហាសមុទ្រ) តាមរយៈ 3R និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រា។
* ពង្រឹងភាពធន់នឹងគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ តាមរយៈ 3R និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រា។
* ជំរុញការប្រើប្រាស់ធនធានឡើងវិញជាលក្ខណៈចក្រាជាដើម។

អ្នកចូលរួមបានពិនិត្យឡើងវិញនូវគោលដៅ និងបានផ្តល់ធាតុចូលខាងក្រោម៖
* New Declaration នៅពេលដែលបានអនុម័តគួរតែត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់​ជាមួយ​នឹង​ដំណើរ​ការសកលសំខាន់ៗ ស្តីពីសេដ្ឋកិច្ចចក្រា និង SDGs ដូចជាវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក, UNEA, HLPF ជាដើម
* គួរបន្ថែមដំណោះស្រាយចំពោះសំណល់គ្រោះមហន្តរាយ
* គួរបន្ថែម ការអប់រំ ការសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍ (research and development) នៅក្នុងគោលដៅនៃ New Declaration។
* ការកសាងសមត្ថភាពគួរតែត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាមធ្យោបាយមួយសម្រាប់ការអនុវត្ត។

៨៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គទី៨ ស្តីពីសេចក្ដីព្រាងចុងក្រោយនៃរបាយការណ៍លើកទី២ ស្ដីពី ស្ថានភាពនៃ 3Rs នៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ការជំរុញសេដ្ឋកិច្ចចក្រានៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (SDGs)៖

គោលបំណងរួមនៃរបាយការណ៍ ស្ដីពី ស្ថានភាពនៃ 3Rs នៅអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ដើម្បី​ជួយ​ដល់ប្រទេសសមាជិកនៃវេទិកាថ្នាក់តំបន់ ៣R និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រានៅអាស៊ី និង​ប៉ាស៊ី​ហ្វិក សម្រាប់ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការសម្រេចចិត្តឆ្ពោះទៅ​រកការអនុវត្តប្រកប​ដោយ​ប្រសិទ្ធភាពនៃ 3R និងការប្រើប្រាស់ធនធាន និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រានៅ ថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ជាតិ។

វេទិកាបានពិនិត្យសេចក្ដីព្រាងរបាយការណ៍ ហើយអ្នកចូលរួមបានយល់ព្រមផ្តល់ធាតុចូល​ចាំបាច់ត្រឹមថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។ របាយការណ៍ចុងក្រោយនឹងត្រូវដាក់​ឱ្យ​ប្រើ​ប្រាស់​ជាផ្លូវការនៅវេទិកាថ្នាក់តំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិកលើកទី១២ ស្ដីពី 3R និងសេដ្ឋកិច្ចចក្រា នៅឆ្នាំ២០២៤៕