(ភ្នំពេញ)៖ តាមរយៈសារលិខិតអបអរសាទរ ទិវាអូហ្សូនពិភពលោក ១៦ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ លោក សាយ សំអាល់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន បានចាត់ទុកថា «ទិវាអូហ្សូនពិភពលោក» ជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រកបដោយ អត្ថន័យយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ សម្រាប់លើកកម្ពស់ការយល់ដឹងជាសាធារណៈអំពីភាពចាំបាច់ និងសារៈប្រយោជន៍នៃការចូលរួមថែរក្សាការពារស្រទាប់អូហ្សូន ដែលជារបាំងការពារភពផែនដី ពីកាំរស្មីពណ៌ស្វាយដ៏គ្រោះថ្នាក់ និងមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា តាមរយៈការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់ប្រជាជាតិទាំងអស់ ស្រទាប់អូហ្សូនអាចនឹងវិលត្រឡប់មករកស្ថានភាពដើមវិញ នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២១នេះ។

ទិវាអូហ្សូនពិភពលោក ១៦ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២២នេះ ជាខួបលើកទី៣៧ នៃ «អនុសញ្ញា ទីក្រុងវីយ៉ែន ស្ដីពីកិច្ចកាពារស្រទាប់អូហ្សូន» ឆ្នាំ១៩៨៥ និងជាខួបលើកទី៣៥ នៃ «ពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ ស្តីពី «សារធាតុបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន» ឆ្នាំ១៩៨៧។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥ មក លេខាធិការដ្ឋានអូហ្សូន នៃអង្គការកម្មវិធីបរិស្ថានសហប្រជាជាតិ បានកំណត់យកថ្ងៃទី១៦ ខែកញ្ញា រៀងរាល់ឆ្នាំ ជាថ្ងៃប្រារព្ធខួប «ទីវាអូហ្សូនពិភពលោក» ដើម្បីរំលឹកដល់ថ្ងៃបង្កើត ពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ ក៏ដូចជាអរសាទរដល់សមិទ្ធផល និងវឌ្ឍនភាពជាបន្តបន្ទាប់ដែលយើងរួមគ្នាសម្រេចបានសំដៅឆ្ពោះទៅការពារស្រទាប់អូហ្សូន។

ជំនួសមុខឱ្យវាដរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនកម្ពុជា លោក សាយ សំអាល់ សូមចូលរួមអបអរសាទរយ៉ាងកក់ក្តៅជាមួយប្រជាជាតិទាំងអស់ ដែលកំពុងរួមគ្នាប្រារព្ធទិវាអូហ្សូនពិភពលោកឆ្នាំនេះ ក្រោមប្រធានបទ «ខួប៣៥ឆ្នាំនៃពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់៖ សហប្រតិបត្តិការជាសាកល ការពារជីវិតនៅលើផែនដី» (Montreal Protocol@35: global cooperation protecting life on earth) ដើម្បីបំផុសប្រជាជនគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានឱ្យយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់អំពីសារៈសំខាន់នៃស្រទាប់អូហ្សូន សម្រាប់ជីវិតលើភពផែនដី និងបន្តចូលរួមឱ្យកាន់តែខ្លាំងក្លាន្ថែមទៀត សំដៅថែរក្សាការពារស្រទាប់អូហ្សូន និងកាត់បន្ថយការកើនកម្ដៅភពផែនដី។

តាមរយៈសារលិខិតដដែល រដ្ឋមន្ត្រីបរិស្ថានកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា កន្លងមកស្រទាប់អូហ្សូន ត្រូវបានគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងប្រឈមទៅនឹងការធ្លុះធ្លាយ ដែលបង្កឡើងដោយសារធាតុបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន។ សារធាតុបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន គឺជាសធាតុគីមីផ្សេងៗ ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងកំប៉ុងស្ព្រៃ និងបរិក្ខារត្រជាក់ជំនាន់មុន ក្នុងនោះរួមមាន៖ សារធាតុក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (CIC) និងសារធាតុហាយដ្រូក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (HIC)។ សារធាតុទាំងនេះ ក៏មានសក្តានុពលធ្វើឱ្យកើនកម្ដៅខ្ពស់ផងដែរ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក សាយ សំអាល បានបន្តថា «តាមរយៈកិច្ចប្រឹងប្រែងរួមគ្នាជាសកលក្នុងការអនុវត្តពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ យើងបានកាត់បន្ថយ និងឈានទៅលុបបំបាត់សារធាតុបំផ្លាញស្រទាប់រូបខ្លួន ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន ដែលជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះមនុស្សជាតិ។ ជាក់ស្ដែងក្នុងន្លោះឆ្នាំ១៩៩០ ដល់ ២០១០ ពិភពលោកបានរួមគ្នាកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកទៅក្នុងបរិយាកាស ប្រមាណ ១៣៥ពាន់លានតោន ក្រោមការអនុវត្តពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់។ ជាលទ្ធផលចាប់ពីឆ្នាំ២០០០ ស្រទាប់អូហ្សូន បានភ្ជិតឡើងវិញ ក្នុងអត្រាប្រមាណពី១ ទៅ ៣% ក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលការភ្ជិតទាំងស្រុងនឹងអាចកើតមានឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០៣០ សម្រាប់ប៉ូលខាងជើង និងក្នុងឆ្នាំ២០៥០ សម្រាប់ប៉ូលខាងត្បូង។ ទន្ទឹមនឹងការភ្ជិតមកវិញនៃស្រទាប់អូហ្សូន យើងក៏សង្ឃឹមថានឹងអាចទប់ស្កាត់ការកើនកម្ដៅភពផែនដី តាមរយៈការអនុវត្តវិសោធនកម្ម ទីក្រុងគីហ្គាលី នៃពីធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ផងដែរ»។

លោកបានថ្លែងថា ដោយសារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពហុភាគីជាសកលដ៏មានប្រសិទ្ធភាពនេះ បច្ចុប្បន្នស្រទាប់អូហ្សូន កំពុងមានសភាពល្អប្រសើរឡើងវិញជាបន្តបន្ទាប់ ហើយអាចបំពេញតួនាទីស្នូលក្នុងការជួយការពារមនុស្សជាតិពីកាំរស្មីអ៊ុលត្រាវីយូឡេ របស់ព្រះអាទិត្យ ជាពិសេសការពារមនុស្សរាប់លាននាក់ពីជំងឺមហារីកស្បែក និងជំងឺភ្នែកឡើងបាយ។

ជារួមការអនុវត្តពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ និងវិសោធនកម្មនានា មិនត្រឹមតែបានជួយការពារស្រទាប់អូហ្សូនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានជួយធ្វើឱ្យប្រសើឡើងនូវប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីសំខាន់ៗ ដែលទ្រទ្រង់ជីវិតនៅលើភពផែនដី និងបានជួយកាត់បន្ថយល្បឿននៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ជាការពិតប្រសិនបើសារធាតុបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូនមិនត្រូវបានហាមឃាត់នោះទេ កម្ដៅភពផែនដីប្រាកដជាមានការកើនឡើងបន្ថែមប្រមាណ ២,៥°C នៅចុងសតវត្សរ៍នេះ ដែលជាគ្រោះមហន្តរាយដ៏ធំធេងសម្រាប់ពិភពលោក។ ដោយសារពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ ពិភពលោកបានរួមគ្នាបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះមនុស្សជាតិ ពីការធ្លុះធ្លាយនៃស្រទាប់អូហ្សូន។ នេះគឺជាជោគជ័យដ៏ធំធេងបំផុតនៃសន្ធិសញ្ញាបរិស្ថានសកល ដែលផ្តល់ជាគំរូយ៉ាងប្រត្យក្សសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសាមគ្គីភាពជាអន្តរជាតិ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជាសកលនានានៅក្នុងវិស័យបរិស្ថាន រាប់ទាំងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុផងដែរ។

លោក សាយ សំអាល់ បានគូសបញ្ជាក់ថា ក្នុងនាមជារដ្ឋភាគី ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាសកលនេះ ដោយបានបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់សារធាតុក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (CFC) ទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ២០១០ ហើយក៏កំពុងបន្តអនុវត្តផែនការគ្រប់គ្រងសារធាតុហាយដ្រូក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (HCFC) ស្របតាមកាតព្វកិច្ច ដែលមានចែងក្នុងពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់។

ទន្ទឹមនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏កំពុងត្រៀមរៀបចំផែនការគ្រប់គ្រងសារធាតុហាយដ្រូភ្លុយអរ៉ូកាបូន (HFCs) ក្នុងការអនុវត្តវិសោធនកម្មទីក្រុងគីហ្គាលី នៃពិធីសារម៉ុងរ៉េអាល់ ដែលកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័ននៅថ្ងៃទី០៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ ក្នុងក្តីសង្ឃឹមថា ការកើនកម្ដៅភពផែនដី អាចត្រូវបានកាត់បន្ថយរហូតដល់ ០,៤°C នៅចុងសតវត្សរ៍នេះ តាមរយៈការត្រួតពិនិត្យ និងកាត់បន្ថយ ការប្រើប្រាស់សារធាតុនេះ។ កម្ពុជា ប្តេជ្ញាបន្តចូលរួមជាមួយសហគមន៍ប្រជាជាតិ ក្នុងការអនុវត្តឱ្យបានជោគជ័យនូវរាល់កាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន សំដៅធានាឱ្យបាននូវប្រសិទ្ធភាពនៃការកាត់បន្ថយ និងការលុបបំបាត់ការប្រើប្រាស់បណ្តាសារធាតុបំផ្លាញ ស្រទាប់អូហ្សូន និងសារធាតុដែលមានសក្តានុពលកម្ដៅសកលខ្ពស់។

ការកាត់បន្ថយនូវការប្រើប្រាស់សារធាតុ HFCs ក្រោមវិសោធនកម្មទីក្រុងគីហ្គាលី រួមជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរទៅប្រើប្រាស់បរិក្ខារត្រជាក់ដែលមានប្រសិទ្ធភាពថាមពលខ្ពស់នឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ការកាត់បន្ថយការកើនកម្ដៅភពផែនដីទ្វេដង ហើយក៏ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម និងបរិស្ថានផងដែរ។ នេះគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះឈ្នះ សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាផង និងសម្រាប់ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុសកលផង។

បន្ថែមពីនេះ លោក សាយ សំអាល់ បានបញ្ជាក់ថា «ថ្វីត្បិតតែយើងបានចាត់វិធានការជាច្រើនរួចមកហើយក៏ដោយ ក៏នៅមានការងារជាច្រើនទៀតដែលត្រូវបន្តធ្វើដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងជាសាធារណៈ និងជំរុញលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកប្រើប្រាស់ឱ្យងាកទៅប្រើឧបករណ៍ដែលមិនបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន និងមានសក្តានុពលកម្ដៅសកលទាប ឬសូន្យ។ ទន្ទឹមនេះយើងត្រូវរៀបចំបទប្បញ្ញត្តិផ្សេងៗទៀត ដើម្បីសម្រេចបាននូវការផ្លាស់ប្ដូរនេះឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរ រួមមានការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវកូដអគារស្តង់ដារប្រសិទ្ធភាពថាមពល និងដំណោះស្រាយបច្ចេកវិទ្យាត្រជាក់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពថាមពលខ្ពស់»។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក សាយ សំអាល់ ក៏បានបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថាស្មារតីនៃទិវាអូហ្សូនពិភពលោកនេះ ក្លាយជាក្តីសង្ឃឹម ជាអមតៈ និងជាចលករជំរុញឱ្យប្រជាជាតិទាំងអស់ ក្នុងការបន្តចូលរួមទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន ក៏ដូចជាដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានសកលនានា រាប់ទាំងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុផង សំដៅធានាឱ្យបាននូវគុណភាពបរិស្ថានល្អប្រសើរ សុវត្ថិភាពនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងការរស់នៅដោយចីរភាព និងសុខដុមរមនា សម្រាប់មនុស្សជាតិគ្រប់ជំនាន់៕