(ភ្នំពេញ)៖ វិស័យអចលទ្រព្យនៅកម្ពុជានាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ យើងសង្កេតឃើញថាមានសន្ទុះរីកដុះដាលយ៉ាងខ្លាំងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ទាំងនេះជាផ្នែកមួយបានជំរុញឱ្យ សេដ្ឋកិច្ចជាតិមានការរីកចម្រើន និងបានលើកមុខមាត់ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិផងដែរ។

ដោយសារកត្តាទាំងអស់នេះ រួមផ្សំនឹងស្ថិរភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា បានធ្វើឱ្យវិនិយោគិនក្នុង និងក្រៅប្រទេស បាននឹងកំពុងសម្លឹងឃើញទីផ្សារវិនិយោគលើគម្រោងសាងសង់ ជាច្រើននៅតំបន់ដែលមានសក្តានុពល ក្នុងនោះគម្រោងសាងសង់អគារខ្ពស់ៗជាចំណាប់អារម្មណ៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ក៏ដូចជាជនបរទេសដែលចូលមកដោយស្របច្បាប់ដើម្បីបំពេញការងារ និងស្នាក់នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

ការរស់នៅបែបទំនើបនិយមនេះដែលគ្រប់គ្នាតែងហៅថា ខុនដូ រឺ អាផាតមិន ជាពាក្យកម្ចីពីបរទេស សម្រាប់ភាសាខ្មែរ ហៅថា អគារសហកម្មសិទ្ធិ។ តើបុគ្គលទាំងទ្បាយដែលរស់នៅក្នុងអគារសហកម្មសិទ្ធិ មានសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ច យ៉ាងណា?

ដូច្នេះសម្រាប់សប្តាហ៍នេះ កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់របស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន FRESH NEWS សហការជាមួយក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ សូមលើកយកប្រធានបទស្តីពី «អគារសហកម្មសិទ្ធិ» មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ សិស្ស និស្សិតដូចខាងក្រោម៖

មុននឹងឈានដល់ការបកស្រាយខ្លឹមសារអត្ថបទ យើងសូមបង្ហាញជូននូវវាក្យសព្ទមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖ សហកម្មសិទ្ធិ គឺជាកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុរបស់បុគ្គលច្រើននាក់ បែងចែកតាមឡូតិ៍ដែលម្នាក់ៗបានមួយចំណែកជាឯកជន ហើយមួយចំណែកទៀតជាផ្នែកនៃទ្រព្យរួម។ ចំពោះបុគ្គលដែលមានសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិលើចំណែកឯកជន ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា សហកម្មសិទ្ធិករ។

ទន្ទឹមនឹងនេះដែរពាក្យថា អគារសហកម្មសិទ្ធិ គឺសំដៅដល់អគារ ឬសំណង់ដែលមានកម្មសិទ្ធិករច្រើននាក់រស់នៅ ប៉ុន្តែមានចំណែកខ្លះជាកម្មសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់សហកម្មសិទ្ធិករនីមួយៗហៅថា «ចំណែកឯកជន» និងមានចំណែកខ្លះដែលជាលំហរួមសម្រាប់ការប្រើប្រាស់រួមរបស់សហកម្មសិទ្ធិករទាំងអស់នោះហៅថា «ចំណែករួម»។ ប្រភេទនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិទាំងនោះមានដូចជា ភូមិគ្រឹះ ពាក់កណ្តាលភូមិគ្រឹះ ផ្ទះល្វែងដែលមានច្រើនល្វែង និង ច្រើនជាន់ជាប់គ្នា ខុនដូ ប្រភេទផ្ទះផ្សេងទៀត ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធជាប់គ្នា។

សហកម្មសិទ្ធិករនីមួយៗមានសិទ្ធិពេញលេញ ក្នុងការចាត់ចែងលើចំណែកឯកជនរបស់ខ្លួនដូចជា ការលក់ការដូរ ការជួល ប្រទានកម្ម បន្តមរតក ការជួលអចិន្ត្រៃយ៍ បង្កើតជាផលុបភោគ រៀបចំសិទ្ធិប្រើប្រាស់អាស្រ័យនៅ ដាក់ហ៊ីប៉ូតែក (ដាក់ជាទ្រព្យធានា) និងដាក់បញ្ចាំ ប៉ុន្តែមិនអាចបង្កើតជាសេវភាពបាននោះទេ និងត្រូវហាមឃាត់ជាដាច់ខាតនូវការរំខាន ឬរាំងស្ទះ ដល់ការប្រើប្រាស់ចំណែករួមរបស់សហកម្មសិទ្ធិករផ្សេងទៀត។

បើយើងក្រឡេកទៅមើលអំពីទំហំ និងប្រភេទនៃចំណែកឯកជននីមួយៗត្រូវបានគេកំណត់យ៉ាងច្បាស់លាស់នៅក្នុងវិញ្ញាបនប័ត្រសម្គាល់ម្ចាស់ចំណែកឯកជន (ប្លង់ខុនដូ)។ យើងដឹងហើយថាចំណែក ឯកជនត្រូវសម្គាល់ដោយការប្រើប្រាស់ដោយផ្តាច់មុខពីម្ចាស់កម្មសិទ្ធិករណាមួយ រីឯចំណែករួមត្រូវបានគេសម្គាល់ដោយការប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍រួម ដែលមានដូចជា៖ ដី ទីធ្លា ឧទ្យាន សួនច្បារ ផ្លូវ ជណ្តើរ ជញ្ជាំងអឌ្ឍសិទ្ធិ ដំបូល សសរនៃអគារ ច្រកចេញ-ចូលជាដើម និងទីកន្លែង សេវាកម្មរួមផ្សេងៗដែលមានកំណត់ក្នុងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិនោះ។ អ្នកប្រើប្រាស់លើចំណែករួម ទាំងអស់ត្រូវចូលរួមក្នុងការទទួលបន្ទុកថែទាំចំណែករួមនេះផងដែរ។

ក្នុងករណីដែលសហកម្មសិទ្ធិករណាមួយបានធ្វើឱ្យមានការខូចខាត ឬបាត់សភាពដើមនៃចំណែករួម សហកម្មសិទ្ធិករនោះត្រូវធានាក្នុងការធ្វើឱ្យចំណែករួមនោះទៅជាសភាពដើមវិញ ឬក្នុងករណីដែលមានការទន្រ្ទានដណ្តើមយកចំណែករួមដើម្បីធ្វើការកាន់កាប់ នោះការកាន់កាប់ប្រភេទនេះ នឹងត្រូវចាត់ទុកជាការកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការបង្ខំឱ្យជននោះរុះរើចេញ ហើយត្រូវធានាក្នុងការធ្វើចំណែករួមដែលបានខូចខាតឱ្យទៅជាសភាពដើមវិញ។

បើយោងតាមមាត្រា ២៥៨ នៃច្បាប់ភូមិបាល ចំពោះសហកម្មសិទ្ធិករណាដែលមិនព្រមចូលរួមទទួលបន្ទុកថែទាំចំណែករួមនៃសហកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ឬមិនគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃសណ្តាប់ធ្នាប់ សាធារណៈត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ៥០០,០០០ ( ប្រាំសែន ) រៀល ដល់ ៣,០០០,០០០ ( បីលាន ) រៀល ។

ចំពោះសហកម្មសិទិ្ធករពិសេស (ជនបរទេស) ជាគោលការណ៍ច្បាប់មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានលក់ទិញអចលនវត្ថុទ្បើយ ប៉ុន្តែដើម្បីបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ជនបរទេសក្នុងការយកទុនមកវិនិយោគ និងជួយសម្រួលដល់ធុរកិច្ចរបស់វិនិយោគ លើវិស័យសំណង់ ព្រមទាំងឆ្លើយតបទៅនឹងការកើនឡើងនៃទីផ្សារអចលនវត្ថុ កម្ពុជាបានបង្កើតច្បាប់ស្តីពីការផ្តល់សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិលើចំណែកឯកជន នៃអគារសហកម្មសិទ្ធិដល់ជនបរទេស ដោយបានអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសមានសិទ្ធិក្នុងការទិញលក់លើអគារសហកម្មសិទ្ធិ ចាប់ពីជាន់ទី១ ( មួយ ) ឡើងទៅ ដោយត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើចំណែករួម ហើយសហកម្មសិទ្ធិករពិសេសលើចំណែកឯកជននៃអគារសហកម្មសិទ្ធិមានកាតព្វកិច្ច និងបន្ទុកផ្សេងៗដូចសហកម្មសិទ្ធិករខ្មែរដែរ។

សហកម្មសិទ្ធិករពិសេសត្រូវគោរពរាល់កាតព្វកិច្ច និង/ឬបន្ទុកដែលមានចែងក្នុងបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ និង/ឬ ច្បាប់ជាធរមាន។ ក្នុងករណីណាក៏ដោយ ក៏ក្បាលដីដែលអគារសហកម្មសិទ្ធិតាំងនៅ មិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃកម្មសិទ្ធិរបស់សហកម្មសិទ្ធិករពិសេសបានទ្បើយ។ ចំពោះ អគារសហកម្មសិទ្ធិសាងសង់នៅលើដីជួលពីបុគ្គលទី៣ ជនបរទេសមានសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍លើចំណែកឯកជនដូចពលរដ្ឋខ្មែរដែរ។

ដោយទ្បែក ច្បាប់បានកម្រិតសិទ្ធិដល់សហកម្មសិទ្ធករពិសេសដូចខាងក្រោម៖
*មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសមានសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិនៅជាន់ផ្ទាល់ដី និងជាន់ក្រោមដី ទ្បើយ។
*អាចមានសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិលើចំណែកឯកជននៃអគារសហកម្មសិទ្ធិមួយកន្លែងមិនលើសពី ៧០ (ចិតសិប) ភាគរយ នៃទំហំផ្ទៃក្រទ្បានៃចំណែកឯកជនទាំងអស់នៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ។
*មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យមានសិទ្ធិកម្មសិទ្ធិលើចំណែកឯកជននៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ ស្ថិតនៅក្នុងចម្ងាយ ៣០ (សាមសិប) គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនគោកទ្បើយ និងតំបន់មួយចំនួនទៀតដែលកំណត់ ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល លើកលែងតែអគារសហកម្មសិទ្ធិនោះស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ទីប្រជុំជនសំខាន់ៗ និងតំបន់ផ្សេងទៀតដែលកំណត់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល។

សរុបមក អគារសហកម្មសិទ្ធិ សំដៅដល់សំណង់ដែលមានកម្មសិទ្ធិករច្រើននាក់រស់នៅ ហើយសហកម្មសិទ្ធិករទាំងឡាយត្រូវមានកាតព្វកិច្ចថែរក្សាចំណែកឯកជន និងចំណែករួម ដោយគោរពបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង និងបទបញ្ញាត្តិនានា ប៉ុន្តែក្នុងករណីសហកម្មសិទ្ធិករណាមួយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ចំណែករួមនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិនោះ នឹងត្រូវទទួលទោសពិន័យជាប្រាក់តាមបញ្ញត្តិច្បាប់ដែលបានកំណត់ ។

រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញាមេធាវី ទ្រី ស្រីល័ក្ខណ និងលោក ហេង សុគន្ធ ជាសមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ ១០០៣ ស្ថិតក្នុងភូមិបាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ, ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥, អ៊ីម៉ែល៖ [email protected], គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com, ហ្វេសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group ៕