(ភ្នំពេញ)៖ កាលពីសប្តាហ៍មុន កម្មវិធីយល់ដឹងផ្នែកច្បាប់ ដែលមានកិច្ចសហការរវាងអង្គភាពសារព័ត៌មាន Fresh News ជាមួយក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានលើកយកប្រធានបទទាក់ទងនឹង «សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ (ភាគ ១)» ដែលបកស្រាយអំពីប្រភេទនៃស្នាដៃរបស់អ្នកនិពន្ធ មកធ្វើការបង្ហាញជូនបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋរួចមកហើយ។
សម្រាប់សប្តាហ៍នេះ យើងខ្ញុំនឹងលើកយកប្រធានបទទាក់ទងនឹង «សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ (ភាគ ២)» ដែលបកស្រាយអំពីវិសាលភាពនៃសិទ្ធិ លក្ខខណ្ឌ និងនីតិវិធីដើម្បីទទួលបានកិច្ចការពារពីច្បាប់លើស្នាដៃអ្នកនិពន្ធដូចខាងក្រោម៖
I. សិទ្ធិរបស់អ្នកនិពន្ធ៖
អ្នកនិពន្ធទទួលបានសិទ្ធិផ្តាច់មុខលើស្នាដៃ។ សិទ្ធិនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយច្បាប់ជាតិ ។ សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធមានពីរប្រភេទ គឺសិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ និងសិទ្ធិសីលធម៌ ។
១. សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ
សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ ជាសិទ្ធិប្រកបអាជីវកម្មរបស់អ្នកនិពន្ធលើទ្រព្យជាស្នាដៃរបស់ខ្លួនតាមរយៈការផលិតឡើងវិញ ការផ្សព្វផ្សាយជាសារធារណៈ និងការបង្កើតស្នាដៃបន្ត ។
អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិផ្តាច់មុខធ្វើដោយខ្លួនឯង ឬអនុញ្ញាតឲ្យគេធ្វើកិច្ចការដូចតទៅ៖
ក. ការបកប្រែជាភាសាបរទេសនូវស្នាដៃរបស់ខ្លួន ។
ខ. ការយកលំនំាតាម ឬការកែសម្រួលផ្សេងៗទៀតនៃស្នាដៃ ។
គ. ការជួលស្នាដៃច្បាប់ដើម ឬច្បាប់ចម្លងស្នាដៃសោតទស្សន៍ ឬស្នាដៃថតបញ្ចូលជាហ្វូណូក្រាម កម្មវិធីកុំព្យូទ័រ ប្រព័ន្ធទិន្នន័យ ឬស្នាដៃតូរ្យតន្ត្រីជាអក្សរភ្លេង ។
ឃ. ការចែកចាយជាសាធារណៈតាមការលក់ ការជួល ឬតាមមធ្យោបាយផ្សេងទៀតនូវច្បាប់ដើម ឬច្បាប់ចម្លងដែលពុំទាន់បានលក់ ឬផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ។
ង. ការនំាចូលក្នុងប្រទេសនូវស្នាដៃចម្លងចេញពីស្នាដៃរបស់សាមីខ្លួនដែលជាអ្នកនិពន្ធ ។
ច. ការសម្តែងស្នាដៃជាសាធារណៈ ។
ជ. ការផ្សាយស្នាដៃជាសាធារណៈ ។
ឈ. ការផ្សាយស្នាដៃតាមទូរផ្សាយ ។
ញ. ការផ្សាយស្នាដៃជាសាធារណៈតាមវិធីផ្សេងៗទៀត ។
សិទ្ធិដាក់ជួលក្នុងចំនុច គ មិនត្រូវអនុវត្តចំពោះការជួលកម្មវិធីកុំព្យូទ័រឡើយ ក្នុងករណីដែលកម្មវិធីកុំព្យូទ័រនោះមិនមែនជាកម្មវត្ថុដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាក់ជួល ។
២. សិទ្ធិសីលធម៌
សិទ្ធិសីលធម៌របស់អ្នកនិពន្ធមានបីចំនុចដូចខាងក្រោម៖
ក. អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិផ្តាច់មុខក្នុងការសម្រេចអំពីរបៀប និងពេលនៃការផ្សព្វផ្សាយស្នាដៃរបស់ខ្លួនជាសាធារណៈ ព្រមទាំងបែបបទគ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយ ។
ខ. អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិកំណត់ឲ្យគេទទួលស្គាល់ឈ្មោះ ឋានៈ និងស្នាដៃរបស់ខ្លួនសំរាប់ទាក់ទងជាមួយសាធារណជន ។
គ. អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិជំទាស់នូវគ្រប់រូបភាពនៃការបំផ្លើស ឬការកាត់ចោលខ្លឹមសារ ឬការកែរប្រែខ្លឹមសារជាហេតុធ្វើឲ្យខូចកិត្តិយស ឬកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ខ្លួន ។
សិទ្ធិសីលធម៌របស់អ្នកនិពន្ធគឺជាសិទ្ធិអចិន្រ្តៃយ៍មិនអាចលក់ដូរបាន មិនអាចរឹបអូសបាន និងមិនអាចផុតអាជ្ញាយុកាល ។
II. លក្ខខណ្ឌការពារស្នាដៃតាមរយៈសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ៖
ច្បាប់ស្តីពីអ្នកនិពន្ធ បានបង្កើតនូវលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ដើម្បីឲ្យស្នាដៃដែលត្រូវបាន បង្កើតរួចរាល់ហើយអាចទទួលបាននូវកិច្ចការពារពីច្បាប់ ឬអាចនិយាយម្យ៉ាងទៀតថានឹងអាចបង្កើតសិទ្ធិ ឲ្យដល់អ្នកដែលខំប្រឹងប្រែងបង្កើតស្នាដៃនោះ ។ ក្នុងប្រព័ន្ធនីតិកម្មសិទ្ធិបញ្ញានៃប្រទេសកម្ពុជាស្នាដៃអ្នកនិពន្ធត្រូវបានការពារដោយស្វ័យប្រវត្តិ មានន័យថា ស្នាដៃអាចទទួលបានកិច្ចការពារតាមរយៈសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ ទោះបីជាបានចុះបញ្ជី ឬមិនបានចុះបញ្ជីក៏ដោយ ។
ពោលគឺការចុះបញ្ជីដើម្បីការពារស្នាដៃអ្នកនិពន្ធគឺជា សិទ្ធិរបស់ម្ចាស់ស្នាដៃ ពុំមែនជាកាតព្វកិច្ចតម្រូវដោយច្បាប់ ដូចកម្មសិទ្ធិបញ្ញាផ្សេងទៀតនោះឡើយ ។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីដែលអ្នកនិពន្ធ ឬម្ចាស់សិទ្ធិ ចង់ចុះបញ្ជីដើម្បីទទួលបានកិច្ចការពារលើស្នាដៃរបស់ខ្លួន គឺដាក់ពាក្យស្នើសុំចុះបញ្ជីស្នាដៃសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធនៅក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ។
ក. លក្ខខណ្ឌភាពដើមនៃស្នាដៃអ្នកនិពន្ធ
ស្នាដៃដែលអាចត្រូវបានការពារតាមរយៈសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ ត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌ «ស្នាដៃដើម» ។ ស្នាដៃដើម ជាស្នាដៃដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមគំនិតប្រាជ្ញាផ្ទាល់របស់អ្នកនិពន្ធនៃស្នាដៃនោះ ។ ស្នាដៃដើម ជាស្នាដៃដែលមិនចម្លងពីស្នាដៃតតិយជន ។
ប៉ុន្តែភាពដើមនៃស្នាដៃពុំតម្រូវឲ្យស្នាដៃមួយត្រូវតែមានភាពថ្មីដាច់ខាត ឬភាពបង្កើតបានមុនគេនៃស្នាដៃនោះទេ មានន័យថាស្នាដៃថ្មីទោះបីមានលក្ខណៈដូច ឬស្រដៀងទៅនឹងស្នាដៃពីមុនក៏ដោយ ឲ្យតែមិនត្រូវបានចម្លងទាំងស្រុងពីស្នាដៃមុន អាចត្រូវបានការពារតាមរយៈសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធដែរ ។ ភាពដើមអាចនឹងប្រែប្រួលផងដែរ ទៅតាមលក្ខណៈនៃការប្រើប្រាស់ គំនិតប្រាជ្ញារបស់អ្នកនិពន្ធម្នាក់ទៅបង្កើតស្នាដៃមួយ ។
នៅក្នុងច្បាប់ក៏បានបែងចែកពីភាពខុសប្លែកគ្នារវាងស្នាដៃមុន និងស្នាដៃថ្មី ដោយផ្អែកលើការកម្រិតនៃភាពខុសគ្នា ដោយត្រូវពិចារណាលើកម្រិតនៃ ការខិតខំប្រឹងប្រែងនៃស្នាដៃទាំងពីរ ។ កម្រិតនៃភាពខុសគ្នា នៃស្នាដៃទាំងពីរ គឺគេពិនិត្យទៅលើសណ្ឋាននៃស្នាដៃ ដូចជារូបភាព អត្ថន័យ ពណ៌ ។ល។ ថាតើវាមានភាពដូចគ្នាច្រើនរវាងស្នាដៃមុន និងស្នាដៃថ្មីឬទេ ។ រីឯកម្រិតនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង គឺសំដៅទៅលើការចំណាយពេលវេលា ហិរញ្ញវត្ថុ និងកិច្ចខិតខំផ្សេងទៀតនៅក្នុងការ បង្កើតស្នាដៃរបស់ម្ចាស់ស្នាដៃ ។
ខ. លក្ខខណ្ឌនីត្យានុកូលភាពនៃស្នាដៃ
ស្នាដៃរបស់អ្នកនិពន្ធដែលអាចទទួលបាននូវកិច្ចការពារ ត្រូវតែជាប្រភេទស្នាដៃដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ ។ ច្បាប់នេះកំណត់ប្រភេទស្នាដៃដែលអាចត្រូវបានការពារ និងមិនអាចការពារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ លើសពីនេះទៅទៀត ច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធផ្តល់កិច្ចការពារលើស្នាដៃដែត្រូវបាន បង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅឯបរទេស ដោយកំណត់លក្ខខណ្ឌពិសេសដោយឡែកផ្សេងទៀត ។
ស្នាដៃដែលត្រូវបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាស្នាដៃដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ស្របតាមច្បាប់នៃប្រទេសកម្ពុជាដោយ ជនដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ ឬដោយជនបរទេសដែលមានលំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឬ ស្នាដៃរបស់នីតិបុគ្គលដែលមានទីតាំងចុះបញ្ជីស្របច្បាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។
ស្នាដៃដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឯបរទេសដោយជនជាតិខ្មែរ ឬជនបរទេស ត្រូវចាត់ទុកថាជាស្នាដៃបរទេស ហើយមិនស្ថិតក្រោមការអនុវត្តច្បាប់នៃប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ។ ប៉ុន្តែស្នាដៃបរទេសនេះក៏នឹងទទួលបាន នូវកិច្ចការពារស្របច្បាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរ ប្រសិនបើស្នាដៃនោះត្រូវបានយកមកបោះពុម្ពផ្សាយលើកដំបូងនៅប្រទេសកម្ពុជា ឬត្រូវបានយកបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃ នៅប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃបោះពុម្ពផ្សាយលើកដំបូង នៅប្រទេសសញ្ជាតិដើមស្នាដៃនោះ ។
III. ការកម្រិតសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ៖
ទោះបីជាអ្នកនិពន្ធត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិឲ្យក្នុងការកាពារស្នាដៃរបស់ខ្លួនតាមរយៈច្បាប់ក៏ដោយ ប៉ុន្តែច្បាប់ក៏បានចែងអំពីការកម្រិតសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធផងដែរ ដែលអ្នកនិពន្ធមិនអាចធ្វើការហាមឃាត់បានចំពោះ៖
ក. ការសម្តែងស្នាដៃជាឯកជនដោយមិនគិតជាកម្រៃ ជាការសម្តែងក្នុងរង្វង់គ្រួសារ ឬញាតិមិត្ត ។
ខ. ការរៀបចំទុកក្នុងបណ្ណាល័យនូវសំណៅស្នាដៃណាមួយ ដើម្បីរក្សាទុកឲ្យបានគង់វង្ស ឬដើម្បីទុកសម្រាប់ធ្វើការស្រាវជ្រាវ ។
គ. ការប្រើប្រាស់ស្នាដៃសម្រាប់ការសិក្សាដោយគ្មានរកប្រាក់កម្រៃ ។
ឃ. ការបកប្រែស្នាដៃពីភាសាខ្មែរទៅជាភាសាជនជាតិភាគតិច ឬបកប្រែពីភាសាជនជាតិភាគតិចមកជាភាសាខ្មែរ ។
IV. រយៈពេលនៃកិច្ចការពារសិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ៖
សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌត្រូវបានការពារចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលបានបង្កើតស្នាដៃ ។ រយៈពេលកិច្ចការពារសិទ្ធិនេះត្រូវប្រព្រឹត្តទៅអស់មួយជីវិតអ្នកនិពន្ធ ព្រមទាំងប្រព្រឹត្តទៅ ៥០ ឆ្នាំ ក្រោយថ្ងៃទទួលមរណភាពរបស់អ្នកនិពន្ធ ។ កិច្ចការពារសិទ្ធិបេតិកភណ្ឌលើស្នាដៃសហការប្រព្រឹត្តទៅអស់មួយជីវិតអ្នកនិពន្ធ ដែលរស់នៅចុងក្រោយគេ ព្រមទាំងប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេល ៥០ (ហាសិប) ឆ្នាំ ក្រោយថ្ងៃទទួលមរណភាពរបស់អ្នកនិពន្ធចុងក្រោយនេះ ។ (មាត្រា ៣០)
សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌលើស្នាដៃមួយដែលត្រូវបានបោះផ្សាយជាអានាមិកក្តី ឬជារហស្សនាមក្តី ត្រូវទទួលបានកិច្ចការពារពីច្បាប់នេះ ក្នុងរយៈពេល ៧៥ ឆ្នាំ គិតចាប់ពីដំណាច់ឆ្នាំប្រក្រតីទិននៃឆ្នាំ ដែលស្នាដៃនោះបានបោះពុម្ពផ្សាយជាលើកដំបូង ដោយមានការអនុញ្ញាពីម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ ។ (មាត្រា ៣១ កថាខណ្ឌទី១)
សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌលើស្នាដៃសមូហភាព ឬស្នាដៃសោតទស្សន៍ ឬស្នាដៃបច្ឆាមរណៈត្រូវទទួលបាននូវកិច្ចការពារក្នុងរយៈពេល ៧៥ ឆ្នាំ គិតចាប់ពីដំណាច់ឆ្នាំប្រតិទិននៃឆ្នាំដែលស្នាដៃនោះបានផ្សព្វផ្សាយលើកដំបូងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ។ (មាត្រា ៣១ កថាខណ្ឌទី៤)
សរុបជារួម រាល់ស្នាដៃទាំងអស់ត្រូវទទួលបាននូវកិច្ចការពារពីច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ។ អ្នកនិពន្ធ ឬម្ចាស់កម្មសិទ្ធិអាចតម្កល់ទុកស្នាដៃនៅក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតច្បាប់នេះទទួលស្គាល់ជនដែលបង្កើតស្នាដៃវប្បធម៌ ហើយជននោះមានសិទ្ធិផ្តាច់មុខលើស្នាដៃ និងធានាទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ ពេលណាមានអ្នកផ្សេងធ្វើអាជីកម្មលើស្នាដៃរបស់ខ្លួន ។
រៀបរៀងដោយ៖ លោកមេធាវី ថន យូសៀង និងកញ្ញា សាំង សុភាព សមាជិកក្រុមការងាររៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទច្បាប់ នៃក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ មានអាសយដ្ឋាននៅអគារលេខ៤៥៣៥ ផ្លូវលេខ១០០៣ ភូមិប៉ាយាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ ទូរស័ព្ទទំនាក់ទំនងលេខ ០២៣ ៩៨៦ ២៤៥ / ០៧៨ ២៧២ ៧៨៥, អ៊ីម៉ែល៖ [email protected], គេហទំព័រ៖ www.ciclg.com ហេ្វសបុកផេក៖ ក្រុមមេធាវីកម្ពុជាសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ / Cambodia International Cooperation Law Group.
