(ពិភពលោក)៖ ពាក្យស្លោកប្រចាំគេហទំព័រ WikiLeaks គឺ «បើកកកាយអាថ៌កំបាំងរបស់រដ្ឋាភិបាល» ដែលអាចមាន​ន័យគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការពណ៌នាអំពីចរិតលក្ខណៈរបស់ស្ថាប័នមួយនេះថា ជាស្ថាប័នដែលក្លាហានក្នុងការទម្លុះទម្លាយ​អាថ៌កំបាំងនានារបស់រដ្ឋាភិបាល ជុំវិញពិភពលោក សូម្បីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាមហាអំណាច ក៏មិនរួចផុតពីការបើក​ទម្លាយពីសំណាក់ គេហទំព័រដ៏ល្បីល្បាញមួយនេះឡើយ។

ជាក់ស្តែងថ្មីៗនេះ គេហទំព័រ WikiLeaks ទម្លាយពីអាថ៌កំបាំងរបស់ភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេត CIA របស់សហរដ្ឋអាមេរិកថា មានឧបករណ៍ដើម្បី Hack ទៅលើប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាទំនើបៗជុំវិញពិភពលោក។ ដើម្បីស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ ខាងក្រោម​នេះ​ជាព័ត៌មានលម្អិតអំពីគេហទំព័រដ៏ល្បីល្បាញ និងកំពុងក្លាយជាប្រធានបទក្តៅជុំវិញពិភពលោកមួយនេះ៖

ប្រវតិ្តសង្ខេប៖

លោក Julian Assange ជាសមាជិកម្នាក់ក្នុងចំណោមសមាជិកដំបូងបំផុតរបស់គេហទំព័រ WikiLeaks ត្រូវបានគេចាត់ទុកជា​បិតាស្ថាបនិក គេហទំព័រមួយនេះ។ អង្គការ Wikileaks.org នេះ ត្រូវបានចុះបញ្ជីឈ្មោះក្នុងថ្ងៃទី០៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៦។
គេហទំព័រនេះបានចេញផ្សាយនូវឯកសាររបស់ខ្លួនជាលើកដំបូងក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៦។ លោក Julian Assange ត្រូវបានគេ​ចាត់ទុកថា «ជាបេះដូង ជាដួងព្រលឹង ជាស្ថាបនិក ជាទស្សនវិទូ ជាអ្នកនាំពាក្យ ជាអ្នករៀបចំកូដសម្ងាត់ ជាអ្នករៀបចំ ជាអ្នកឧបត្ថម្ភប្រាក់ និងអ្វីៗផ្សេងៗ ជាច្រើនទៀត»។ មានមនុស្សជាច្រើនមានការយល់ច្រឡំថា WikiLeaks និង Wikipedia ថា ជាស្ថាប័នដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នា តែវាមិនមែនជាការពិតឡើយ។ គិតត្រឹមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៩ គេហទំព័រលំដាប់ពិភពលោកនេះ មានមនុស្សរហូតដល់១,២០០នាក់ ចុះឈ្មោះធ្វើការដោយស្ម័គ្រចិត្ត។

គោលដៅ៖

គោលដៅសំខាន់របស់គេហទំព័រនេះគឺ «បញ្ជូនព័ត៌មានដ៏មានសារៈសំខាន់ទៅកាន់សារធារណជន។ អ្វីដែលជាកិច្ច​ការសំខាន់របស់យើង គឺចេញ ផ្សាយនូវប្រភពឯកសារដើម រួមជាមួយនឹងព័ត៌មានរបស់យើង ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដថា អ្នកអាននិងអ្នកប្រវត្តិវិទូ អាចមើលឃើញពីភស្ថុតាង ពិតជាក់ស្តែង»។

គោលដៅមួយទៀតរបស់អង្គការនេះ គឺធានាបានថា អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកដែលបានបញ្ជូនព័ត៌មានមក គេហទំព័រ​របស់ខ្លួនតាមរយៈ «Drop box» មិនទទួលរងផលប៉ះពាល់ ឬការចោទប្រកាន់អ្វីទាំងអស់ ដោយសារការបញ្ជូន​ឯកសារដ៏រស៊ើបនានា។ Drop box ត្រូវគេហទំព័រ WikiLeaks ចាត់ទុកថា ជាកន្លែងដែលមានលក្ខណៈ Update ថ្មីជានិច្ច មានប្រព័ន្ធរក្សាសុវត្ថិភាពខ្ពស់ មានលក្ខណៈអាណាមិករក្សាការសម្ងាត់ សម្រាប់អ្នកចង់បញ្ជូនសារមក WikiLeaks ដោយមិនបាច់បារម្ភខ្លាចបែកធ្លាយអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឡើយ។ មនុស្សមួយចំនួនមានការ យល់ច្រឡំថាគេហទំព័រនេះ ជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ឬស្ថាប័នសារព័ត៌មាន។

នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយប្រចំាគេហទំព័រដ៏ល្បី លោក Assange បានពិភាក្សាពីសេរីភាពក្នុងការនិយាយស្តី លោកថា សេរីភាពក្នុងការនិយាយស្តី ជាការគ្រប់គ្រងត្រួតពិនិត្យទៅលើរដ្ឋាភិបាល និងច្បាប់។

រដ្ឋបាលគ្រប់គ្រង៖

មានរឿងគួរភ្ញាក់ផ្អើល ជាច្រើនរបស់ស្ថាប័នលំដាប់ពិភពលោកមួយនេះ។ ជាក់ស្តែងក្នុងបទសម្ភាសខែមករា ឆ្នាំ២០១០ បានឱ្យដឹងថា ក្រុមការងារ របស់ស្ថាប័ននេះ មានតែមនុស្សប្រាំនាក់តែប៉ុណ្ណោះដែលធ្វើការពេញម៉ោង ចំណែក៨០០នាក់​ផ្សេងទៀត ធ្វើការតាមពេលវេលា ហើយគ្មានអ្នកណា ម្នាក់ទទួលបានផលសំណងអ្វីឡើយ។ កាន់តែគួរចាប់អារម្មណ៍នោះ WikiLeak’s មិនមានការិយាល័យផ្ទាល់ខ្លួន ច្បាស់លាស់អ្វីឡើយ។

ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១០ មជ្ឈមណ្ឌលរបស់វា ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយ Heather Marsh ដែលមើលការខុសត្រូវលើអ្នកសរសេរ និងអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត ចំនួនជាង៧០នាក់។ គេហទំព័រនេះ បានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនមិនមែនជាប្រព័ន្ធមួយសម្រាប់ធ្វើការរិះគន់ឡើយ។

គួរបញ្ជាក់ថា គេហទំព័រនេះ អាចបើកបានក្នុង Severs ជាច្រើនប្រភេទ និងខុសៗគ្នា នេះក៏ដោយសារមានការវាយប្រហារ​ជាច្រើនលើកច្រើនសារ។ ដើម្បីសុវត្ថិភាពខ្ពស់ គេហទំព័រនេះត្រូវបានថែរក្សាដោយភ្នាក់ងារផ្តល់សេវាកម្មអ៊ីនធើណែត ប្រទេសស្វីស។ ចំណែក Servers ដទៃទៀត ត្រូវបានដាក់ពង្រាយពាសពេញពិភពលោក ដោយមាន Server គោល នៅក្នុងប្រទេសស្វីស។

ប្រភពហិរញ្ញវត្ថុ៖

WikiLeaks ជាអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណូល ត្រូវបានឧបត្ថម្ភភាគច្រើនពីអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត និងពឹងផ្អែកទៅលើ​ការឧបត្ថម្ភពី​សារធារណជន។ មធ្យោបាយសំខាន់ក្នុងការទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ គឺផ្ទេរប្រាក់តាមធនាគារ និងប្រព័ន្ធ​ចំណាយប្រាក់​តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណែតជាដើម។ ការចំណាយ ប្រចាំឆ្នាំ គឺប្រហែលជា២០០,០០០អឺរ៉ូ ដែលចំណាយសំខាន់ទៅលើ Servers និងការទំនាក់ទំនងគ្នា ប៉ុន្តែការចំណាយនេះអាចនឹងត្រូវកើនឡើង ដល់ ៦០០,០០០អឺរ៉ូ ប្រសិនបើ ការងារនេះត្រូវការជួលបុគ្គលិក ដែលមិនមែនជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តដូចសព្វថ្ងៃ។

មូលនិធិ Wau Holland Foundation ជាអ្នកជួយដំណើរការដល់ការឧបត្ថម្ភគេហទំព័រ WikiLeaks។ តែក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១០ មូលនិធិនេះ បានបញ្ជាក់ ខ្លួនមិនបានផ្តល់ប្រាក់ដល់ WikiLeaks សម្រាប់បុគ្គលណាម្នាក់ឡើយ គឺសម្រាប់តែការ​ចំណាយលើ hardware ការធ្វើដំណើរ និងការបញ្ជូនឯកសារតែប៉ុណ្ណោះ។

យ៉ាងនេះក្តី ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ មូលនីធិដដែលនេះបានប្រកាសថា បានចំណាយប្រាក់សម្រាប់ជួយដល់បុគ្គលិក៤រូប ក្នុងនោះមានលោក Julian Assange ម្នាក់ផងដែរដែលទទួលបានប្រាក់ខែ។

ក្នុងឆ្នាំ២០១០ លោក Assange បានបញ្ជាក់ថា អង្គការរបស់ខ្លួន បានចុះឈ្មោះក្នុងបណ្ណាល័យនៅអូស្រ្តាលី មូលនិធិបារាំង ការសែតនៅស៊ុយអ៊ែត និងអង្គការពីរដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីក្នុងគោលដៅស្វែងរកប្រាក់ចំណូល។

នៅក្នុងថ្ងៃទី២៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ WikiLeaks បានប្រកាសថា ខ្លួនជួបបញ្ហាខ្វះមូលនិធិ និងផ្អាករាល់ការចូលទៅកាន់​គេទំព័ររបស់ខ្លួន ។ ឯកសារមួយចំនួនដែលធ្លាប់បានមើលឃើញកន្លងមក មិនអាចមើលឃើញតទៅទៀតឡើយ តែឯកសារតិចតួចអាចបើកដោយមិនផ្លូវការ។ គេហទំព័រខ្វះខាតប្រាក់មួយនេះ បានប្រកាសថា ខ្លួននឹងបើកដំណើរការវិញ ពេញលក្ខណៈ ដរាបណារាល់ការចំណាយដើម្បីប្រតិបត្តិការមានប្រាក់សម្រាប់ចំណាយ។

ឧបសគ្គក្នុងពេលដំណើរការ៖

លោក Assagne បានទទួលស្គាល់ថា ដំណើរការនៃការបង្ហោះឯកសាររស៊ើបទំហំធំៗ តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណែត ថ្ងៃណាមួយអាចបណ្តាលឱ្យ «ដៃរបស់យើងខ្ទាតឈាម» ក៏អាចថាបានដែលមានន័យថា ការងារនេះវាគំរាមកំហែង​ដល់អាយុជីវិតមនុស្ស។ លោកបន្តថា ដើម្បីការពារពី គ្រោះថ្នាក់ ជារឿងដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ពួកគេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះគេហទំព័រ WikiLeaks បានពឹងផ្អែលើការស៊ើបអង្កេតទាន់រកឃើញមាន ភស្ថុតាងណាមួយ ដែលបញ្ជាក់ថា មានជនស៊ីវិលណាម្នាក់ ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារសកម្មភាពរបស់ WikiLeaks នៅឡើយ។

សូមជមា្របថា តាំងពីការបង្កើតមក គេហទំព័រនេះបានបើកទម្លាយនូវឯកសារសម្ងាត់សំខាន់ៗជាច្រើន របស់បណ្តាប្រទេស​ជាច្រើនទូទាំង ពិភពលោក ពិសេសគឺមហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិកតែម្តង។ ការបើកទម្លាយឯកសារសំខាន់បែបនេះ ជាភស្ថុតាងបង្ហាញថា គេហទំព័រ ដែលមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណូលមួយនេះ មិនមានភាពខ្លាចរអានឹង​មហាអំណាច​ណាមួយឡើយ សំខាន់គឺសម្រេចតាមគោលដៅរបស់ខ្លួន ស្របនឹងពាក្យស្លោកគេហទំព័រមួយនេះ​ដែលបានលើកឡើងថា​ «ទម្លាយអាថ៌កំបាំងរដ្ឋាភិបាល»៕

(បកប្រែ និងសម្រួលដោយ៖ អ៊ឹត ចណ្ណា)