(ប៉េកាំង)៖ ដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ការប៉ះទង្គិចរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន បានអូសបន្លាយរយៈពេលពីរឆ្នាំគត់ទៅហើយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ កងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរកំពុងធ្លាក់ចូលក្នុងការប្រយុទ្ធជាប់គ្នា សហរដ្ឋអាមេរិកនិងអឺរ៉ុបត្រៀមលក្ខណៈសម្រាប់អនុវត្ត ការដាក់ទណ្ឌកម្មថ្មីទៅលើរុស្ស៊ី ដូច្នេះការឈប់បាញ់គ្នានិងបញ្ចប់សង្រ្គាម នៅតែពិបាកឈានដល់ដដែល។ មជ្ឈដ្ឋានមតិសាធារណៈពិភពលោកនាំគ្នា បូកសរុបផលវិបាកដ៏ខ្លាំង ដែលបណ្តាលមកពីការប៉ះទង្គិចលើកនេះ ដែលមានការយល់ដឹងនិងពិនិត្យកំហុសឡើងវិញ កាន់តែស៊ីជម្រៅចំពោះមូលហេតុនៃការប៉ះទង្គិច ហើយសំឡេងអំពាវនាវឱ្យឈប់បាញ់គ្នា និងបញ្ចប់សង្គ្រាមក៏កាន់តែខ្លាំងឡើងផងដែរ។
ការប៉ះទង្គិចរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនជាសង្គ្រាមក្នុងតំបន់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមួយលើក ដែលកើតឡើងនៅទឹកដីអឺរ៉ុបបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមត្រជាក់មក ។ តាមស្ថិតិនៃការិយាល័យឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងទៅនេះ អ្នកស្លាប់និងរងរបួសរបស់ភាគីរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន បានលើសពី៥សែននាក់ និងជនជាតិអ៊ុយក្រែនលើសពី ១០លាននាក់បាត់បង់ទីជម្រក ។ បន្ទាប់ពីកើតមានការប៉ះទង្គិចលើកនេះ បានបណ្តាលឱ្យតម្លៃថាមពល និងតម្លៃស្បៀងអាហារសកលកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ប្រទេសអាហ្វ្រិកមួយចំនួនសឹងតែរង “គ្រោះមហន្តរាយខ្វះស្បៀងអាហារ”។ ទន្ទឹមនឹងពេលវេលាបានរំកិលទៅមុខ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃការប៉ះទង្គិចបានរីករាលដាលជាបន្តបន្ទាប់។
ក្នុងនោះ អឺរ៉ុបបានរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងណាស់ មិនត្រឹមតែបានបណ្តាលឱ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបានបង្អង់ល្បឿន រហូតដល់លេចចេញនិន្នាការអន់ថយប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងអារម្មណ៍ “ផ្តល់ជំនួយដល់អ៊ុយក្រែននិងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ី”ក៏កាត់បន្ថយដែរ ហើយមានអារម្មណ៍មិនពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំងជាបន្តបន្ទាប់។ បច្ចុប្បន្ននេះ បើពិចារណាពីកំហុសរបស់ សង្គ្រាមលើកនេះ មជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅកាន់តែមើលច្បាស់ថា គំនិតសង្គ្រាមត្រជាក់ជាប្រភពគ្រោះចង្រៃនៃការប៉ះទង្គិចលើកនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកជាអ្នកបង្កការបដិបក្ខគ្នា។ អង្គការណាតូដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក គាបសង្កត់លំហសន្តិសុខរបស់រុស្ស៊ី ជាបន្តបន្ទាប់ ដែលបណ្តាលឱ្យការប៉ះទង្គិចឡើងកម្តៅឥតឈប់ឈរ។ សហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើអ៊ីចឹង គឺមានគោលបំណងកាត់ កម្សោយកម្លាំងរបស់រុស្ស៊ី ធ្វើឱ្យអឺរ៉ុបកើតមានចលាចលនិងផ្ទេរវិបត្តិទៅឱ្យពិភពលោក ដើម្បីទទួលផលប្រយោជន៍ និងគាំពារអនុត្តរភាពរបស់ខ្លួន។
ក្រៅពីនេះ ការប៉ះទង្គិចដែលបានអូសបន្លាយរយៈពេលពីរឆ្នាំលើកនេះ ក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មដោយឯកតោភាគី គឺមិនអាចទៅរួចទេ ផ្ទុយទៅវិញក៏បានធ្វើឱ្យទំនាស់ និងការបដិបក្ខគ្នាកាន់តែមុតស្រួច។ តាមស្ថិតិឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងទៅនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបបានដាក់ចេញ ការដាក់ទណ្ឌកម្មផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទៅលើរុស្ស៊ីចំនួន១៣ជុំ ជាបន្តបន្ទាប់ គិតមកទល់ខែវិចិ្ឆកាឆ្នាំ២០២៣ បរិមាណសរុបនៃការដាក់ទណ្ឌកម្ម បានឡើងដល់ចំនួន១ម៉ឺន៧ពាន់៥រយផ្នែក ដែលបានបំបែកកំណត់ត្រា ។ ប៉ុន្តែ ការដាក់ទណ្ឌកម្មមិនបានកែប្រែប្រតិបត្តិការលើយុទ្ធភូមិរបស់រុស្ស៊ីទេ ហើយក៏មិនបានបង្កជាផលប៉ះពាល់ជាក់ស្តែង ដល់សេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ីដែរ ផ្ទុយទៅវិញនាំឱ្យការប៉ះទង្គិច ក្លាយទៅជាសង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃមួយលើក ហើយអឺរ៉ុបបែរជារងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅវិញ។
ក្នុងនាមជារដ្ឋសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រទេសចិនបានអំពាវនាវឱ្យភាគីនានារក្សា ការអត់ធ្មត់ដោយវិចារណញ្ញាណ ចៀសវាងកុំឱ្យវិបត្តិឡើងកម្តៅ រួមគ្នាបង្ការហានិភ័យសង្គ្រាម បង្ការកុំឱ្យកើតមានសង្គ្រាមរវាងប្រទេសធំៗ និងវិបត្តិមនុស្សធម៌ដែលមានទ្រង់ទ្រាយកាន់តែធំ ក៏ដូចជាចាត់បញ្ជូនបេសកជនពិសេសទៅធ្វើកិច្ចសម្របសម្រួលនៅប្រទេសជាច្រើន ។ ពេលថ្មីៗកន្លងទៅនេះ ភាគីចិនបានសម្តែងអាកប្បកិរិយាជាច្រើនលើកថា សូម្បីតែមានសេចក្តីសង្ឃឹមបន្តិចបន្តួច ក្នុងការសម្រេចបានសន្តិភាព ភាគីចិនក៏មិនបោះបង់ចោល កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងផងដែរ ដែលនឹងបន្តដើរតួនាទីប្រកបដោយភាពស្ថាបនា ដើម្បីបញ្ចប់សង្រ្គាមនិងស្តារសន្តិភាពឡើងវិញក្នុងពេលឆាប់ៗ។
បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្របានបញ្ជាក់ថា ទីបញ្ចប់នៃរាល់ការប៉ះទង្គិចទាំងអស់ សុទ្ធតែត្រូវវិលត្រឡប់ទៅរកតុចរចាឡើងវិញ ។ ភាពយូរអង្វែង ស្មុគ្រស្មាញនិងឡើងកម្តៅនៃវិបត្តិអ៊ុយក្រែន វាមិនសមស្របនឹងផលប្រយោជន៍រួម របស់សហគមន៍អន្តរជាតិឡើយ។ កិច្ចសន្ទនានិងការចរចាទើបជាផ្លូវចេញតែមួយគត់ ក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិអ៊ុយក្រែន៕
វិទ្យុមិត្តភាពកម្ពុជាចិន
